Met deze digitale editie van De trein der traagheid kunnen tekstversies met elkaar worden vergeleken en naast mekaar geplaatst, verschillen tussen de tekstversies kunnen in detail worden bestudeerd en de editie kan worden 'geheroriënteerd' naar eender welke oriëntatieversie. Daarnaast zijn er ook uitgebreide zoekmogelijkheden voor zowel de teksten in de editie als de begeleidende documentatie. Deze verschillende mogelijkheden om met de teksten om te gaan worden toegelicht in deze handleiding.

1. Vaste schermonderdelen

Om de hoeveelheid informatie in deze editie op een intuïtieve en consistente manier te organiseren, heeft de digitale editie van De trein der traagheid een vaste lay-out:
  • navigatiemenu (bovenaan): voor navigatie doorheen de editie en de begeleidende teksten
  • hoofdvenster (centraal): de eigenlijke tekst
  • dashboard (links): met een aantal onderdelen voor zoeken binnen de teksten, navigeren binnen de teksten, en toegang tot het kritische apparaat
De verschillende schermonderdelen

2. Werken met de editie

2.1. Weergavetype selecteren

De teksten van deze digitale editie zijn toegankelijk via de links onder het kopje De trein der traagheid in het navigatiemenu bovenaan. De teksten kunnen op twee verschillende manieren worden bekeken:
  • leesweergave: via de link Leesweergave in het navigatiemenu
  • parallelle weergave: via de link Parallelle weergave in het navigatiemenu
Via beide weergavetypes kan een oriëntatieversie van De trein der traagheid worden vergeleken met één of meer vergelijkingsversies. In de leesweergave wordt enkel de oriëntatieversie getoond. Door de muisaanwijzer over de tekst te bewegen, worden alle plaatsen met tekstvariatie t.o.v. de geselecteerde vergelijkingsversies gemarkeerd met een achtergrondkleur.
Voorbeeld van de leesweergave
In de parallelle weergave worden de geselecteerde tekstversies naast elkaar getoond. Indien gewenst kunnen de verschillende tekstversies van plaats worden verwisseld door de respectieve sigla (die boven de teksten worden getoond) naar links of rechts te verslepen.
Voorbeeld van de parallelle weergave.
Behalve deze verschillen in weergave, bieden beide weergavetypes dezelfde gebruiksmogelijkheden. Die worden toegelicht in de volgende paragrafen.

2.2. Tekstversies selecteren

Met deze digitale editie kunnen de verschillende versies van De trein der traagheid afzonderlijk worden bekeken, of vergeleken met één of meer andere tekstversies. Deze versies kunnen worden geselecteerd in een keuzeformulier dat bovenaan in het hoofdvenster wordt getoond. Dit formulier bevat volgende velden:
  • Versie: een keuzelijst voor één oriëntatieversie
  • Vergelijk met: een keuzelijst voor geen, één of meer vergelijkingsversies
  • Noten: een keuze-optie voor weergave van annotaties
  • Woordverklaringen: een keuze-optie voor weergave van woordverklaringen
Voorbeeld van het keuzeformulier voor selectie van tekstversies.
De selectie-opties voor de oriëntatie- en vergelijkingsversie(s) bevatten een lijst met de sigla van alle tekstversies die in deze digitale editie zijn opgenomen. Een korte beschrijving van deze sigla kan worden opgeroepen door de muisaanwijzer op een siglum te plaatsen. Voor de oriëntatieversie kan één siglum worden geselecteerd; voor de vergelijkingsversies kunnen minimaal geen of maximaal alle sigla worden geselecteerd. Standaard wordt de leestekst getoond, zonder vergelijkingsversies.
De keuze van de tekstversies wordt bevestigd door een druk op de Toon-knop rechts in het keuzeformulier. Hierna wordt de geselecteerde oriëntatieversie van De trein der traagheid getoond, waarin de tekstvarianten t.o.v. de vergelijkingsversies worden gemarkeerd. De volgende paragrafen verklaren hoe deze tekstvarianten kunnen worden bekeken.

2.3. Tekstvarianten bekijken

In de lees- en parallelle weergave worden paragrafen steeds genummerd. Paragrafen die tekstvarianten bevatten t.o.v. de geselecteerde vergelijkingsversie(s) zijn herkenbaar doordat het paragraafnummer een gekleurde achtergrond heeft. De plaatsen met tekstvariatie in een paragraaf worden getoond wanneer de muisaanwijzer over die paragraaf wordt bewogen. Elke plaats met tekstvariatie krijgt dan een gekleurde achtergrond.
Voorbeeld van tekstvariatie in een paragraaf.
Door op een paragraaf te klikken wordt een beknopt overzicht getoond van de tekstvarianten die daarin voorkomen. Dit overzicht verschijnt in het dashboard, onder het tabblad met de naam vergelijkend apparaat. Dit overzicht bevat uitsluitend de tekstvarianten (zonder de bredere context). Per variant worden alle verschillende variante vormen getoond die in de geselecteerde oriëntatie- en vergelijkingsversies voorkomen.
Voorbeeld van een beknopt variantenoverzicht in een paragraaf.
Door op één tekstvariant in de tekst te klikken, worden verdere details voor die tekstvariant getoond. In het vergelijkend apparaat worden dan de sigla getoond van de tekstversies waarin elke variante vorm voorkomt. Om het overzicht te behouden, wordt die ene variant dan 'vastgeklikt': zowel in de tekst als het vergelijkend apparaat krijgen de verschillende variante vormen een corresponderende achtergrondkleur. Zolang niet opnieuw een tekstvariant of een paragraaf in de tekst wordt aangeklikt, blijft die tekstvariant 'vastgeklikt'.
Voorbeeld van een vastgeklikte tekstvariant in de parallelweergave.
Merk op dat enkel in de parallelweergave ook de variante vormen die in de vergelijkingsversies voorkomen een achtergrondkleur krijgen, die verschilt van die van de vorm in de oriëntatieversie. In de leesweergave zijn die variante vormen immers niet zichtbaar in de tekst.
In de volgende paragrafen wordt uitgelegd hoe met het vergelijkend apparaat kan worden gewerkt.

2.4. Het vergelijkend apparaat

Wanneer de geselecteerde versies van De trein der traagheid onderlinge tekstvarianten bevatten, worden die samengevat in een vergelijkend apparaat. Dit vergelijkend apparaat is rechtstreeks toegankelijk via het tabblad Vergelijkend apparaat in het dashboard. Ook door een paragraaf met tekstvariatie, of een specifieke tekstvariant in de tekst aan te klikken (zoals hierboven beschreven) wordt het vergelijkend apparaat in het dashboard getoond. Het vergelijkend apparaat bevat een overzicht van alle tekstvarianten in de huidige tekstselectie. Standaard is dit een hoofdstuk, maar in de leesweergave kan via de inhoudsopgave ook voor de integrale tekst worden gekozen (zie 4. Navigeren in een tekst). Het beknopte overzicht toont per tekstvariant de verschillende variante vormen.
Door de muisaanwijzer over één tekstvariant in het vergelijkend apparaat te bewegen, worden verdere details voor die tekstvariant getoond. In het vergelijkend apparaat worden dan de sigla getoond van de tekstversies waarin elke variante vorm voorkomt. Om het overzicht te behouden, worden de verschillende variante vormen die in de geselecteerde weergave van de tekst voorkomen met een corresponderende achtergrondkleur gemarkeerd. Zolang de muisaanwijzer niet over een andere tekstvariant in het vergelijkend apparaat wordt bewogen, blijft die tekstvariant gemarkeerd. Door in het vergelijkend apparaat te klikken op het paragraafnummer boven een tekstvariant, wordt in de tekst genavigeerd naar de plaats waar die tekstvariant in de getoonde tekstversie voorkomt.
Door te klikken op een siglum in het vergelijkend apparaat wordt de editie 'geheroriënteerd'. De aangeklikte tekstversie wordt dan als nieuwe oriëntatieversie vergeleken met de huidige oriëntatieversie en de overige geselecteerde vergelijkingsversies.
Behalve de mogelijkheid om de editie te heroriënteren, biedt het vergelijkend apparaat ook een toegang tot de tekstvarianten van de volledige oriëntatietekst (om redenen van performantie wordt de tekst standaard immers per hoofdstuk getoond). Door te klikken op de link met het label Toon alle bovenaan in het vergelijkend apparaat, wordt het vergelijkend apparaat uitgebreid met alle tekstvarianten van de integrale tekst. Op die manier kan ook via het vergelijkend apparaat doorheen de integrale tekst worden genavigeerd.

2.5. Annotaties en woordverklaringen

De editie van De trein der traagheid bevat ook een aantal annotaties en woordverklaringen van de editeur. In het keuzeformulier bovenaan de geselecteerde tekst kan aangegeven worden of die noten en woordverklaringen al dan niet worden getoond, door het vakje naast Noten, respectievelijk Woordverklaringen aan- of uit te vinken.
Wanneer noten en woordverklaringen worden getoond, verschijnen in de tekst volgende symbolen:
  • : een editeursannotatie
  • : een woordverklaring
Door de muisaanwijzer over deze symbolen te bewegen, worden de bijhorende annotaties of woordverklaringen getoond. Wanneer deze symbolen worden aangeklikt, worden ook de respectieve annotaties en woordverklaringen 'vastgeklikt', tot ze worden gesloten via het kruisje rechts bovenaan in de annotatie of woordverklaring.
Voorbeeld van een woordverklaring in De trein der traagheid.

3. Afbeeldingen bekijken

Afbeeldingen worden in de tekst verkleind getoond. Door op een afbeelding te klikken, verschijnt een grotere versie.
Voorbeeld van een uitvergrote afbeelding.

5. Een tekst exporteren

Zowel de tekstversies van De trein der traagheid als de begeleidende teksten kunnen worden geëxporteerd naar andere formaten: PDF voor een pagina-vriendelijke weergave en XML voor een weergave van de XML brontekst. Dit kan door in het tabblad Zoek / Exporteer in het dashboard te klikken op één van volgende icoontjes:
  • : exporteert de tekst in PDF formaat
  • : exporteert de tekst in XML formaat

6. Zoeken

6.1. Zoekopties selecteren

Het tabblad Zoek / Exporteer in het dashboard bevat een zoekfunctie, met volgende onderdelen:
  • Zoek: een tekstvak om een zoekterm in te vullen
  • Selecteer teksten: een lijst om eventueel meer teksten te selecteren
  • Formaat: een keuzemogelijkheid om het formaat te selecteren waarin de zoekresultaten worden getoond
Keuzeformulier voor zoekopdrachten
Standaard is de huidige tekst geselecteerd (voor eenvoudige zoekopdrachten), maar desgewenst kunnen ook andere teksten worden opgenomen in de zoekopdracht. Voor de tekst van De trein der traagheid zijn dat de andere tekstversies; voor een begeleidende tekst (zoals bijvoorbeeld deze handleiding) kunnen de andere doorzoekbare begeleidende teksten worden geselecteerd.
Zoekresultaten worden standaard in 'normale' weergave getoond, met per paragraaf een overzicht met de gevonden zoektermen. In het selectieformulier kan ook voor de weergave 'KWIC' (KeyWord In Context) worden gekozen, waarbij voor elke gevonden zoekterm een vaste linker- en rechtercontext wordt getoond.
Door te klikken op het icoontje van het vergrootglas () wordt de zoekopdracht uitgevoerd met de geselecteerde zoekopties.

6.2. Zoekresultaten bekijken

Zoekresultaten worden getoond in het hoofdscherm. Bij een 'normale' weergave wordt per paragraaf een overzicht geboden van alle gevonden zoektermen.
Zoektresultaten in normale weergave.
In de 'KWIC' (KeyWord In Context) weergave wordt elke gevonden zoekterm afzonderlijk getoond, met een vaste linker- en rechtercontext.
Zoekresultaten in KWIC weergave.
Door te klikken op een zoekterm (of een paragraafaanduiding in normale weergave) wordt de betreffende tekst getoond, waarbij alle gevonden zoektermen worden gemarkeerd, met navigatielinks naar vorige of volgende voorkomens van zoektermen. Ook de inhoudsopgave bevat dan een overzicht van het aantal gevonden zoektermen per passage.
Weergave van zoekresultaten in een afzonderlijke tekst.
Bovenaan de zoekresultaten wordt een overzicht getoond met het aantal gevonden zoekresultaten. Bij uitgebreide zoekopdrachten worden de resultaten gesplitst over verschillende pagina's. Het overzicht bovenaan bevat navigatiehulpmiddelen voor snelle navigatie naar vorige (linkerkant) en volgende (rechterkant) pagina's met zoekresultaten. Door een paginanummer te kiezen uit de lijst met vorige/volgende zoekpagina's, wordt de betreffende pagina meteen getoond.
Navigatie naar andere pagina's met zoekresultaten.
Het overzicht van zoekresultaten bovenaan bevat ook een mogelijkheid om de resultaten te herordenen. Voor normale weergave kunnen de resultaten worden geordend op Aantal hits, aflopend (standaard) of Aantal hits, oplopend. Voor KWIC weergave kunnen de resultaten alfabetisch (a-z) of omgekeerd alfabetisch (z-a) worden geordend voor ofwel het laatste woord van de linker- of het eerste van de rechtercontext. Standaard worden de zoekresultaten alfabetisch geordend volgens de rechtercontext.
Omdat de normale weergave van zoekresultaten wordt geordend per document, wordt in het dashboard ook een Overzicht aangeboden van het aantal zoekresultaten in de geselecteerde teksten. Door te klikken op de links in dat overzicht wordt de pagina getoond met zoekresultaten van de geselecteerde tekst.
Overzicht van zoekresultaten in normale weergave.