Het is half twaalf. Van sedert negen uur dondert het kanon niet heel verre van hier, gewoonlijk twee ontploffingen achtereen dan een korte verpoozing. Het is te hooren op een groote lijn langs het noord en noordwest, of is het een de weergalm van 't ander? De grond dreunt. De zenuwen worden geschokt, de hand, die de pen wil vastnemen, beeft... het hart klopt en tranen benevelen den blik... Toch eindelijk vrees voor 't zelfbehoud? O neen, neen, van wat belang is thans desnoods een menschenleven min of meer. Doch... al die arme jongens prijs gegeven aan verminking en aan dood!...

De stad is als uitgestorven. Weinig gerij, tenzij van trams. De groentenvensters en de melkboeren zijn niet gekomen. Men vindt er altijd moedigen: een meisje met twee blinkende kannen aan den arm, stapt onbekommerd naast hare ledige hondenkar. In het begin van de aanranding op België was het éen onophoudend geroep van dagbladaanbod: La Flandre libérale qui vient de paraître, Le Bien public, De Telegraaf, La Presse, De Gazette van Gent, Laatste Berichten, De Métropole, Le Matin, 't Laatste Nieuws, enz. De stemmen waren heesch van 't groot wedijverend geweld.

Er valt een motregen. Het weder is zwoel en duistergrauw is de lucht. De Duitschers trekken in groot getal de stad uit in de richting van Kortrijk. Voetvolk is er niet bij maar wagens, groot en zwaar van allerlei vorm, kanonnen elk door zes paarden voortgetrokken: het is éen wriemeling van pooten in die lange reeks. De ruiters hebben mantels aan en iets wits op het hoofd. Het krijgstuig davert over de straatsteenen beangstigend log. De buren verschijnen op hun drempels, doch gaan niet tot aan den hoek des Steenwegs; dáar staan enkele nieuwsgierigen; een dame, met een kind in 't rood aan de hand, volgt kalm haar weg. Men zegt dat een strijd plaats heeft te Mariakerke, meer dan een uur van hier en dat er reeds veel Duitsche gekwetsten in het Palace-Hôtel zijn aangebracht. Het kanon doet zich nog hooren; bij toeval krijg ik een nummer van Vooruit, heden verschenen.