Baekelmans, Lode (° Antwerpen, 1879-01-26 - ✝ Antwerpen, 1965-05-11)

Letterkundige, bibliothecaris en stadhuisklerk.

Baekelmans begon in 1899 als klerk op het Antwerpse stadhuis, maar 2 jaar later werd hij op eigen verzoek in het bibliotheekwezen tewerkgesteld. In 1919 werd hij door het stadsbestuur drie maanden geschorst naar aanleiding van een in 1918 gehouden voordracht over de Nederlandse Letterkunde voor het activistische 'Verbond voor Vrede en Vrij Vlaaderen'. In 1922 werd hij bibliothecaris van de stedelijke volksbibliotheek. Hij stichtte in 1921 de Vereniging van Vlaamse Bibliothecarissen, met als tijdschrift De Bibliotheekgids (1922, door de Bock uitgegeven). Ijverde in 1922 voor een nationale vereniging voor het innen en uitkeren van auteursrechten (Nationale Vereeniging voor Auteurs).

Was van 1933 tot 1945 directeur van de Stedelijke Bibliotheken van Antwerpen en van het op zijn initiatief tot stand gekomen Museum van de Vlaamsche Letterkunde (thans AMVC-Letterenhuis). Baekelmans gaf een tijdlang Nederlandse Letterkunde aan een aantal Antwerpse scholen en was verantwoordelijk voor de opleiding van de bibliothecarissen. Vanaf 1945 wijdde hij zich helemaal aan letterkundig werk. Zijn vrij omvangrijke letterkundige productie bestaat hoofdzakelijk uit realistische romans en verhalen, die veelal het Antwerpse volksleven uitbeelden. Hij schreef ook toneel, mémoires, literaire studies en opstellen over het bibliotheekwezen. Zijn tijdschrift Vlaamsche Arbeid bracht in 1922 een Streuvelsnummer uit.

Colin, Paul (° Brussel, 1895-10-22 - ✝ Brussel, 1943-04-15)

Journalist en kunsthistoricus. Doctor in de geschiedenis.

Stichtte in maart 1919 het tweemaandelijkse tijdschrift L'Art libre, een geestesgenoot van de Clarté-groepen. Nam in de jaren '20 de leiding waar van de Brusselse kunstgalerij Georges Giroux, en wijdde zich aan de studie van de schilderkunst waaraan hij diverse publicaties wijdde. In 1923 werd hij mededirecteur van het in Parijs verschijnende tijdschrift Europe. Eind 1934 begon hij de publicatie van het rechtse politieke weekblad Cassandre, dat Streuvels zijn Nobelprijskandidatuur verdedigde. In mei 1940 werd hij in Frankrijk als verdachte gearresteerd en gedurende drie maanden in een kamp vastgehouden. Terug in België richtte hij Le Nouveau Journal op, een dagblad dat de collaboratie met Duitsland verdedigde. Gaandeweg kwamen Colin en zijn bladen steeds meer in het rexistische vaarwater terecht en groeide hij uit tot een van de meest betwiste intellectuele boegbeelden van de Frans-Belgische collaboratie. Hij werd op 14 april 1943 door het verzet neergeschoten. Het was een der meest ophefmakende aanslagen uit de bezettingstijd.

Courtmans-Berchmans, Johanna D. (° Oudegem, 1811-09-06 - ✝ Maldegem, 1890-09-22)

Schrijfster.

Johanna Berchmans was gehuwd met J.B. Courtmans, leraar en auteur van schoolboeken. Na zijn dood in 1856 richtte zij in Maldegem een kostschool op, die zij ondanks felle katholieke tegenwerking in stand wist te houden. Aanvankelijk schreef zij gedichten, toneelstukken en schetsen. Maar de strijd tegen haar omgeving bracht haar er toe om vanaf 1860 een hele reeks tendensverhalen en romans te schrijven. Haar romans en novellen waren geïnspireerd door het plattelandsleven (hoofdzakelijk in het Meetjesland), de verfransing en de schoolstrijd. Ze schreef over de sociale crisis en de mensonterende levensomstandigheden van de landbouwers en landarbeiders. De sociale inslag en de kritiek op de tijdsomstandigheden geven haar werk documentaire waarde. In haar roman Bertha Baldwin greep ze terug naar het roemrijke Vlaamse Verleden en wou ze Consciences Leeuw van Vlaanderen een vrouwelijke tegenhanger geven. Het Geschenk van den Jager, over de tegenstelling tussen het plattelands- en fabrieksleven, werd in 1865 met de vijfjaarlijkse staatsprijs voor Nederlandse letterkunde bekroond.

Streuvels, Stijn (° Heule, 1871-10-03 - ✝ Ingooigem, 1969-08-15)

Geboren als Frank Lateur en bakker van opleiding, maar onder zijn pseudoniem Stijn Streuvels als prozaschrijver bekend geworden in tijdschriften als Van Nu en Straks, Vlaanderen, De Gids en De Nieuwe Gids. De vlaschaard (1907) en De teleurgang van den waterhoek (1927) zijn twee van zijn bekendste romans.

Teirlinck, Herman (° Sint-Jans-Molenbeek, 1879-02-24 - ✝ Beersel, 1967-02-04)

Pseudoniemen: Hermelijn, Janette en Jan Overheide Nyhuis, Jan en Janette Nyhuis Overheide.

Vlaams dichter, prozaschrijver en toneelman.

Groeide op als zoon van de taal- en letterkundige Isidoor Teirlinck in een vrijzinnig-intellectueel milieu. Herman Teirlinck was beambte bij het stadsbestuur te Brussel (1902-1906), correspondent van Het Handelsblad (Amsterdam) (1906-1911), directeur van een meubelfabriek (1912-1926), leraar aan de 'Academie voor Schone Kunsten' te Antwerpen (1925-1938), leraar (vanaf 1928) aan en directeur (1938-1951) van de 'Nationale Hogere School voor Bouw- en Sierkunsten' te Brussel. In 1946 stichtte hij de studio van het 'Nationaal Toneel' van België (sinds 1967: 'Hoger Instituut voor Dramatische Kunst - Studio H. Teirlinck'). Hij was privaat-raadsheer inzake kunst en wetenschap van koning Albert I (1933) en Leopold III (1934-1951). Verschillende universiteiten verleenden hem eredoctoraten. Teirlinck werkte sinds 1898 mee aan Van Nu en Straks. Na een verzenbundel publiceerde hij fijnzinnige dorpsverhalen en impressionistische schetsen (Zon, 1906) die een zeer eigen toon aansloegen. Daarna volgden toneelwerk en romans in een veelheid van stijlen en stromingen (dilettantisme, expressionisme, vitalisme). In zijn werk zijn duidelijk drie hoogtepunten te onderkennen, gescheiden door telkens een kleine tien jaar zwijgen: eerst het jeugdwerk tot zijn dertigste jaar, met als hoogtepunt Mijnheer J.B. Serjanszoon, orator didacticus (1908); dan de jaren twintig met velerlei expressionistische toneelexperimenten; ten slotte vanaf 1940 het vitale ouderdomsproza, waaronder zijn meesterwerk Het gevecht met de engel (1952).

Teirlinck, Herman (° 1879 - ✝ 1967)

Auteur van romans, poëzie en theater. Heeft zowel aan Van Nu en Straks, Vlaanderen als aan het Nieuw Vlaams Tijdschrift meegewerkt, waardoor hij als het ware een halve eeuw de literatuur en de geest van de Van Nu en Straks'ers heeft voortgezet. Samen met Van de Woestijne publiceerde hij in 1928 de brievenroman De leemen torens.

Opdebeek, Lode (° Brussel, 1869-06-19 - ✝ Antwerpen, 1930-05-04)

Uitgever, auteur en journalist.

Lid van het genootschap De Distel. Lode Opdebeek stichtte in 1887 het tijdschrift De Vlaamsche Wacht. Begin 1895 werd hij redacteur van het Vlaams-Brusselse weekblad Vlaamsch en Vrij, waar Streuvels zijn eerste prozaschetsen publiceerde. Het jaar daarvoor had hij, samen met zijn oom J. Vergaert de Nationale Drukkerij opgericht te Brussel, die omstreeks 1900 onder eigen naam werd voortgezet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vestigde Opdebeek zich met zijn gezin te Laren (Noord-Holland), waar hij medewerker werd van De Vlaamsche Stem. Na de oorlog werd de uitgeversactiviteit te Antwerpen voortgezet. De uitgeverij werd bekend om haar volksromans en jeugd- en schoolboeken. Zowel onder zijn eigen naam als onder diverse pseudoniemen (L. Van Laeken, R. Van Fienen, G. Raal, B. Koenen, K. Bouter) schreef Opdebeek diverse journalistieke artikelen, populaire biografieën, vaderlands-historische romans, sprookjes en vertellingen. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Gabriël (1895-1979).