18 November 1930.
Den Heer Frank Lateur,Ingooigem.
Uitgeverij
Geachte Heer Lateur,
Ik ontving in dank uw vlug antwoord van gisteren.[1] Uw opmerkingen zijn ten zeerste gegrond, maar ik wil trachten u te bewijzen dat in de praktijk aan al uw wenschen wordt voldaan.
Het Davidsfonds drijft geen handel in boeken. Bij gelegenheid is er wel eens een boekhandel die een paar exemplaren van een of andere uitgaaf bestelt; wij leveren die dan... om met iedereen vriendjes te blijven. Propaganda voor "verkoop" voeren we in 't geheel niet. We leveren dan ook echter maar, wanneer we absoluut zeker zijn, dat we te veel exemplaren hebben, dus meer dan we aan leden zullen kwijtraken.
Ge zult de moeilijkheid begrijpen die wij hebben bij 't vaststellen van onze oplaag: we moeten "schatten" hoeveel leden we zullen hebben in een bepaald jaar. Voor boeken die in 't begin van 't jaar verschijnen is die schatting allermoeilijkst. Ge weet welke enorme cijfers wij elk jaar moeten bijvoegen.[2] Maar zal dit a[anstaand] jaar, met de verhooging der bijdrage en de huidige ekonomische krisis nog zoo zijn? Zal er geen afval zijn?[3] Zie, om die mogelijkheden moeten wij voorzien: 1° dat wij een te kort van de eerste oplage(n) (in datzelfde jaar gedrukt, niet meer daarna!) moeten verhelpen met een bijkomenden druk, 2° dat wij overschietende boeken "anderszins kunnen verspreiden", d[it wil zeggen] bijgeval afleveren aan den boekhandel, en in latere jaren aan nieuwe leden kunnen afstaan. Deze uitgaaf dunkt ons, tegenover de schrijvers, heelemaal gerechtvaardigd en rechtvaardig.
Indien gij dit wilt toegeven, dan moet er van een periode van "eigendom" geen sprake zijn. Sta ons dan het recht af om het boek te drukken voor onze leden in 1931, en om het gebeurlijke overschot aan latere nieuwe leden te verkoopen. Mocht gij het verlangen, dan willen wij ons zelfs verbinden om in 't geheel geen enkel exemplaar af te staan aan den boekhandel: deze beperking kan niet dan onze propaganda in de hand werken.
Ik meen dat dan in hoofdzaak aan uw opmerkingen voldaan is, niet waar?
Van exploitatie van onzentwege, ook in Holland, is geen sprake, omdat wij geen handel drijven. Alleen onze Hollandsche leden, een paar honderd, worden bediend evenals de andere.
Veroorloof mij nu deze aanmerking, bizonder met het oog op Holland: natuurlijk zullen vele menschen, die geen lid zijn noch begeeren te worden, het boek willen koopen. Wat dan te doen met de bestellingen, die ik tamelijk druk verwacht in dit geval? Zoudt ge geen 1.000 of 2 exemplaren zelf exploiteeren? Of er een boekhandel voorspannen? Ik geef u dit in overweging.
Ten slotte hoop ik dat bovenstaande uitleg u heelemaal zal voldoen. Zoo gauw ik uw antwoord heb, zorg ik voor het kontrakt.[4]
Aanvaard, Geachte Heer Lateur, de verzekering van mijn hoogachting.
Annotations
[1]
Dit is de brief van Stijn Streuvels aan Eduard Amter van 17 november 1930 als antwoord op Amters brief van 15 november 1930.
[2]
Het Davidsfonds, gesticht in 1875 'voor godsdienst, taal en vaderland', was al vóór de Eerste Wereldoorlog veruit de grootste vereniging van het land die aan Nederlandstalige cultuurverspreiding deed. Van 1925 tot 1932 kende ze een spectaculaire groei, van 12.000 naar 74.000 leden en van ruim honderd naar 420 afdelingen. L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging. III, Geschiedenis van het Davidsfonds in en rond Wereldoorlog II., p. 90
[3]
Mede onder invloed van de economische crisis kwam er een terugval van het ledental met tien procent. Maar het aantal afdelingen bleef stijgen en vanaf 1937 ging de lijn weer omhoog, zodat in 1939 de 73.000 leden opnieuw werden bereikt, in 529 afdelingen.
De belangrijkste bijdrage van het Davidsfonds te Leuven was de jaarlijkse uitgave van verschillende reeksen boeken, die het dankzij hun hoge oplage bijzonder goedkoop ter beschikking kon stellen. De afdelingen moesten namelijk 15 frank per lid afdragen aan het hoofdbestuur, dat zeven 'volksboeken' per jaar uitgaf waaruit elk lid er vijf mocht kiezen. Na de devaluatie van 1935 en de loonsverhogingen van juni-juli 1936 werd dat aantal teruggebracht tot vier, om de bijdrage niet te moeten verhogen. L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging. 3. Geschiedenis van het Davidsfonds in en rond Wereldoorlog II, p. 90-91
[4]
Cf. antwoord van Stijn Streuvels op 20 november 1930. Het contract voor Alma met de vlassen haren werd opgemaakt en ondertekend op 27 november 1930.
