Reeds den dag der Bedevaart heb ik U[ Ed]e[le] mijn meening over uw voorstel gezegd.[1] Indien U iets aan het Werk der Bedevaart wenscht te geven, had ik dat liever zien gebeuren, zonder dat onze handelsbetrekkingen er mede of liever er bij moesten betrokken worden. Laat ons nu dat akkoord van "Herinneringen" nakomen, voor eenmaal, dat het in het voordeel van den Uitgever is.[2]

Op de gestelde vragen aan het Bedevaart-komiteit[3] kan ik natuurlijk niet antwoorden. Ik meen echter, dat men U zou verwijzen naar het groote communiqué, dat een paar weken geleden verschenen is: daarin is het antwoord vervat op al uwe vragen. Aanvallen op personen keur ik altijd af. De aanvallen in Het Leieland zyn me onbekend. Ik vind het anders verkeerd, dat de werking der Bedevaart moet boeten om de daden waaraan het Komiteit absoluut vreemd is. Dat is mijns inziens al even verkeerd als persoonlijke aanvallen. Het Komiteit zelf heeft veel ergere aanvallen te verdragen uit elke richting, én minimalistische, én nationalistische, én... socialistische, zonder van de franskiljonsche[4] te spreken. We nemen niets tragisch op, gaan onzen weg, al overwegen wij tusschen in wel eens of er geen beetje waarheid in steekt en dan nemen we die opmerkingen of aanvallen in acht. En daarmee punctum.