STYN·STREUVELS
Ingoyghem den 22 Nov[ember] '30
DAVIDSFONDS 23 NOV 1930
LEUVEN
Waarde Heer Amter,
Ik geloof, hoe meer we schrijven, hoe minder we zullen akkoord komen.[1] Om alle "duisterheden" te vermijden en geen tijd en moeite te verliezen, moesten we begonnen zijn met een concept-contract en daarop dan de noodige opmerkingen maken. Ik weet niet wàt U duister vindt in mijn voorstel? Ik heb eenvoudig aangenomen 't geen Gij hebt voorgesteld,— over de bijkomende bepalingen gaat het echter.
Uw bezwaar in zake "oplaag" voor 1931 is er een van "zakelijken" aard: Davidsfonds moet ofwel het risico oploopen eene partij boeken over te hebben, of moet aan zijne te-laat-gekomen leden durven zeggen: "Gij komt te laat, de voorraad is uitgeput."
- Punt 1. in Uw brief van 21 l[aatstleden]:[2] akkoord.
- Punt 11. " " " " "
- Punt 111. echter bederft weer de heele zaak.
Mijn boek zou in Davidsfonds verschijnen, als tweede boek voor het jaar 1931[3] (vermoedelijk ten laatste dus in het voorjaar?...) Waarom moet ik dan twee jaar blijven wachten met mijne Holl[andsche] editie? Als er nu b[ijvoorbeeld] zou in het contract met den Holl[andschen] uitgever bepaald worden: dat hij dit boek niet naar België leveren mag, en als er b[ijvoorbeeld] een minimum-prijs van 25 fr[anc]s voor deze editie vastgesteld werd?[4] Ik vraag me af: welke hinder kan dit aan het prestige van het Davidsfonds toebrengen. Ik vind dat Gij me met mijn boek te veel behandelt als een beginneling die z'n eerste boek uitgeeft, of iemand die geen uitgever vindt en daarom bij U komt. Ik ben bereid voor Davidsfonds eene opoffering te doen, maar Gij moet dan ook weten dat het eene opoffering is, en U tevreden stellen met Uwe leden mijn boek aan te bieden zonder meer, mij verder vrij laten er mede aan te vangen 't geen ik wil, in de mate dat het Davidsfonds niet hinderen kan. Ik zou daarover niet spreken als het hier niet te pas kwam, maar weet toch, a[lstublieft] dat als Gij me morgen mijn handschrift terugstuurt, het binnen een paar maanden in Holland en België op de markt ligt, en het mij voor ééne uitgaaf (niet van 70.000 ex[em]pl[aren], maar hoogstens van 5000) 40 à 50.000 fr[anc]s opbrengt? Er zijn er die beweren dat mijn werk niet meer gelezen wordt, dat ik niets meer te vertellen heb — dat kan best,... maar ik beweer dat ik van alle Vlaamsche auteurs nog altijd het hoogst honorar[ium] uitbetaald krijg. Dat heeft nu misschien niets met de literaire weerde te maken, maar het is zoo.
Denk er dus aan, en indien die bepaling van de Holl[andsche] uitgaaf vereenigbaar is met Uwe princiepen, dan gaan we over de rest akkoord, zooniet, dan zie ik me verplicht mijn handschrift terug te vragen.[5]
Laat me toe niet akkoord te zijn met Uwe verdediging der uitgaven van het Davidsfonds, voor wat papier en druk betreft. Versta mij goed: ik beweer dat 't geen Gij geeft, tè veel is voor dien prijs,— en natuurlijk zijn er in Holl[and] "ettelijke" uitgaven die slordig zijn als uitvoering — ik bedoel echter het gewone literaire boek, dat zeker tamelijk duur kost, maar het blijft waar 't geen ik zegde: met boeken hier gedrukt en op zulk papier waarvan Gij me een proefvel stuurt kan een uitgever in Holland niet werken. Verder zou ik met Uw drukker[6] een praatje willen houden over de techniek van zijn vak... Dat titelblad is afschuwelijk leelijk, en ik zou hem eens willen hooren motiveeren: de spatie tusschen de woorden; zie maar hoe ellendig dat blokje gezet is op bl[ad]z[ijde] 4![7] De rest zou ik in den tekst met den vinger moeten wijzen. Ja, onze drukkers hebben hier nog alles te leeren,... maar ze willen niet.[8]
Met genegen groet
(handtekening Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
Streuvels reageert hier op Amters brief van 21 november 1930.
[2]
Cf. Amters brief aan Streuvels van 21 november 1930.
[3]
Het eerste boek dat in 1931 verscheen, was: De toren van licht.
[4]
Artikel 3 van het contract voor Alma met de vlassen haren vermeldt: Verder blijft de schrijver in alle opzichten eigenaar van het boek, met dien verstande dat hij een uitgaaf buiten het Davidsfonds slechts zal laten verschijnen in Nederland, mits bij kontrakt aan den Nederlandschen uitgever op te leggen dat hij het boek gedurende een jaar niet naar België leveren mag, en dat het na dezen tijd slechts zal geleverd worden tegen een minimum-handelsprijs gelijk aan 28 (acht-en-twintig) Belgische franken.
[5]
Cf. antwoord van Eduard Amter op 24 november 1930.
[6]
drukkerij Excelsior te Brugge
[7]
Blz. 4 van Alma met de vlassen haren bevat de volgende tekst:
Alma — de zegenbrengende — hoe zijt ge zoo opeens uit het rijk der verbeelding, in de werkelijkheid vóór mij komen staan als een volmaakt levend wezen, met de deining van uwen ademhaal, de vluwe uwer huid als het reine dons eener pas ontloken bloem, de goedheid uwer rijke ziel, stralend uit de spiegels uwer zuivere oogen!?
Het was mij een groot geluk en voldoening u te mogen voorstellen als het toonbeeld, de trouwe afspiegeling van het Vlaamsche meisje dat alle deugden in uw wezen vereenigt.
[8]
Van de Vlaamse drukkers had Streuvels geen hoge dunk. In Het boek in Vlaanderen van 1930 schreef hij dat in Vlaanderen acht op de tien uitgevers zelf drukker [zijn], dit is: zij spelen uitgever om den slappen tijd in de drukkerij aan te vullen met werk voor de zetters, het is iets als een bij-postje; acht op de tien zijn zelfs geen drukker van vak (toevallig drukker geworden!), hebben slecht materiaal, geen meestergast die vakopleiding genoten heeft, en knechten die er natuurlijk nog minder van weten. Dat is de uitspraak niet van mij, maar van een meester-drukker uit Holland aan wien ik de vraag stelde: hoe komt het dat men hier zulk slordig drukwerk levert en bij U in Holland alles zoo verzorgd is? Als men in Vlaanderen verzorgd drukwerk wilde hebben, moest men volgens Streuvels alles zelf uitkiezen, schikken en samenstellen: papier, formaat, letter, letterspiegel, enz., maar dan raakt men het produkt aan de straatstenen niet kwijt: het boek zélf aan de man brengen is een catastrofale onderneming, een uitgever neemt het niet 1e omdat hij het zelf niet heeft gedrukt; 2e omdat hij niet kapitaalkrachtig is, of geen risico aandurft; 3e omdat alle dingen die hij niet zelf onderneemt, hem doodelijk onverschillig laten, de boekhandel — weet ge hoe de Vl. boekhandel is ingericht en werkt? — neemt een half dozijn exemplaren in depot, met 30 % op de handelsprijs — exemplaren die hij dan ergens in een hoek stopt en die gij, na een jaar kunt terugkrijgen... in bedenkelijken staat. Ludo Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis., p. 223
