Annotations

[1] De Standaard Boekhandel zou uiteindelijk samenwerken met de Amsterdamse uitgeverij Veen. Dit resulteerde in:
  • Guido Gezelle, Guido Gezelle's Dichtwerken. Tekstbezorging, inleiding en lexicon door Frank Baur. Derde herziene druk. Antwerpen-Brussel-Gent-Leuven, Standaard Boekhandel, 1949. Inhoud:
    • Deel 1: Dichtoefeningen; Kerkhofblommen; Gedichten, Gezangen en Gebeden; Liederen, Eerdichten en Reliqua; The Song of Hiawatha.
    • Deel 2: Tijdkrans; Rijmsnoer, Laatste Verzen; Verklarend Glossarium; Alphabetisch Register.
    Het gaat om twee delen met enkele illustraties. Jubileum Catalogus van de N.V. Standaard-Boekhandel 1924-1949, 1949
  • Guido Gezelle, Guido Gezelle's Dichtwerken. Antwerpen, Standaard Boekhandel; Amsterdam, L.J. Veen 1950. Inhoud:
    • Deel 3: Gelegenheidspoëzie. Derde herziene druk.
    • Deel 4: Proza uit het jaar 30; Politieke Verzen; Jeugdverzen; Vertalingen en een verklarend glossarium. Eerste druk.
[4] Cf. hiervoor verder de brief van de Standaard Boekhandel aan Stijn Streuvels van 15 januari 1949.
[5] Cf. brief van De Meyer aan Streuvels van 11 december 1948.
[6] Cf. brief van De Meyer aan Streuvels van 11 december 1948.
[7] Op 10 augustus 1944 deelde de firma Veen het volgende mee: Daar er bij het publiek groote vraag bestaat naar een goedkoop uitgaafje van Guido Gezelle, meenden wij aan deze vraag tegemoet te kunnen komen door een kleine keuze uit de Gezelle-Kleine Bloemlezing, welke keuze Dr. J.A. Nijland deed. [...] de titel is de eerste regel van het eerste gedicht n.l.: "Als de Ziele luistert". [...] De drukvergunning hiervoor hebben wij gekregen, en daar wij veronderstellen, dat er Uwerzijds geen bezwaren tegen dit nieuwe bundeltje bestaan, geven wij dit zoo spoedig mogelijk in druk. Zoodra het boekje verschijnt, zullen wij U het honorarium, berekend over de gehele oplaag per clearing aan U overmaken. Tegelijkertijd zenden wij U dan 10 present-exemplaren. Streuvels beweerde deze brief nooit te hebben ontvangen. De firma Veen schreef op 2 juli 1946 aan Streuvels: Wij ontvingen van de N.V. Standaard-Boekhandel een afschrift van Uw brief van den 21sten Juni. Daaruit zien wij tot onze spijt, dat U ons verwijten doet, die elke grond missen: wij hebben U nl. op 10 Augustus 1944 een brief geschreven, waarin wij meedeelden, dat er grote vraag naar een goedkope kleine Gezelle-uitgaaf bestond en dat wij ons voorstelden, deze te brengen. Uit alinea 5 van dit schrijven kunt U opmaken, dat wij Uw toestemming tot deze druk verondersteld hebben: het ware dus aan U geweest, deze toestemming uitdrukkelijk te weigeren. Wij moeten dus nadrukkelijk van de hand wijzen, dat wij U in deze gepasseerd zouden hebben. Wij menen er bij Veen aanspraak op te mogen maken, dat wij steeds de "goede zeden" in acht genomen hebben. Brief in Letterenhuis, S 935/B2/Veen
Bij de brief van Veen d.d. 2 juli 1946 zat een kopie van de brief van 10.08.44.
[8] Streuvels nam het niet dat zijn toestemming enkel verondersteld geweest was. Zijn antwoord volgde op 7 juli 1946: Over "de goede zeden" der firma hebben we 't niet — maar, met eene firma waarvan de mijnheer tijdens den oorlog eene betwiste zaak aan den vijand gaat voorleggen en mij tracht te beschuldigen ('t schriftelijk bewijs daarvan heb ik in bezit en houd het gereed voor 't geval het mocht te pas komen) de mijnheer die mij naderhand in mijn huis komt beledigen,— met zulke firma doe ik liever geen zaken. Het zal dus nutteloos zijn in 't vervolg mij om 't even welk voorstel of aanbod te doen. Brief in Letterenhuis, S 935/B2/Veen
[9] Bij zijn brief aan Streuvels van 11 december 1948 voegde De Meyer 3 aan Streuvels gerichte brieven (d.d. 9 december 1948) van de firma Veen. In één van de brieven schreef de firma Veen aan Streuvels: De hierboven genoemde titel [Het Kerstekind, JD] werd in het jaar 1911 door onze firma uitgegeven met de tekeningen van Jules Fonteyne; in 1914 en 1920 werden hiervan herdrukken gegeven. In 1937 brachten wij met Desclée de Brouwer een uitgave welke geïllustreerd werd door Jeanne Hebbelynck. Deze laatste editie is o.i. slechts geschikt voor kinderen, terwijl die met de tekeningen van Jules Fonteyne voor jonge mensen en volwassenen geschikt is. Wij zouden daarom gaarne een heruitgave van deze editie overwegen en Uw mening hierover horen. O.i. behoeft Desclée de Brouwer tegen deze uitgave geen bezwaren te hebben, daar wij ons tot een ander publiek wenden. Wij zijn bereid U, als U ons Uw toestemming geeft, van deze uitgave 10 % royalty van de ingenaaide verkoopprijs te betalen. Brief in Letterenhuis, S 935/B2/Standaard

Register

Name - person

Baur, Frank (° Vilvoorde, - ✝ Waasmunster, 1969-01-09)

Vlaams literair historicus en hoogleraar te Gent (Rijksuniversiteit).

Al aan het Oostendse atheneum ontpopte Baur zich als flamingant, wat hij heel zijn leven zou blijven. Ook toen al bleek zijn grote interesse voor literatuur. Hij las veel en begon ook zelf te schrijven (o.a. Nieuwe Krachten, 1904). Hij ondertekende zijn literaire werken met het anagram Aran Burfs. In 1911 begon Baur Germaanse Filologie aan de Leuvense universiteit. Zijn studies werden onderbroken door de oorlog, in 1919 zette hij ze verder. Hij promoveerde en ging in 1927 aan de Gentse universiteit werken. Aan de Gentse faculteit der wijsbegeerte en letteren werd hij belast met de verklaring van moderne Nederlandse auteurs en de encyclopedie van de Germaanse taalwetenschap.

Hij leidde het standaardwerk Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden (7 delen, 1939-1952), waarvoor hij een goed gedocumenteerde inleiding schreef: De literatuur, haar historiographie en methodes. Maar hij maakte vooral naam met zijn edities van en studies over Guido Gezelle, van wiens werk hij de meest vooraanstaande kenner was. Verder was Baur ook senator en hoofdredacteur van de Katholieke Encyclopedie.

De Meyer, Maurits (° Elversele, 1895-03-02 - ✝ Wilrijk, 1970-11-24)

Uitgever en volkskundige.

Studeerde tussen 1916 en 1918 klassieke filologie en geschiedenis aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit von Bissing Universiteit). Dit had tot gevolg dat de Belgische universiteiten en de Centrale Examencommissie voor hem na de oorlog gesloten bleven. Spoedig trad hij in dienst van de nog jonge uitgeverij Standaard Boekhandel, waarvan hij 35 jaar lang directeur (01.10.1924) en later beheerder was. Zo was hij ook medestichter van de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen (VBVB), die hij ook als voorzitter zou leiden, en was hij betrokken bij de organisatie van de Boekenbeurs voor Vlaanderen in Antwerpen. Als wetenschapsman verwierf de Meyer faam door zijn activiteiten op gebied van volkskunde - het is mede dankzij hem dat men deze wetenschap in Vlaanderen ernstig is gaan beoefenen. De Meyer specialiseerde zich in de studie van Vlaamse sprookjes, waarover hij in binnen- en buitenland publiceerde.

Gezelle, Guido (° Brugge, 1830-05-01 - ✝ 1899-11-27)

Priester-dichter en leraar.

Oom van Caesar Gezelle en Stijn Streuvels. Priester-dichter en leraar die met zijn nationaal-religieus geïnspireerde lessen, gedichten en journalistieke publicaties grote invloed uitoefende op de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Gezelle werkte achtereenvolgens in Roeselare (Klein Seminarie), Brugge, Kortrijk en opnieuw Brugge. Hij maakte vlug naam als Vlaams literair auteur met zijn Kerkhofblommen (1858), en was ook zeer actief als taalgeleerde, volkskundige, pamflettist, polemist, en stichter-stimulator en uitgever van tijdschriften als Rond den Heerd, Loquela en Biekorf. Gezelle was een taalparticularist, wat tot uiting kwam in zijn bijdragen aan deze tijdschriften. Hij liet tevens een bundel Laatste Verzen na die in 1901 postuum uitgegeven zou worden.

Gezelle, Guido (° 1830 - ✝ 1899)

Priester-dichter, West-Vlaamse taalparticularist. De groep rond Van Nu en Straks bewonderde hem als dichter en heeft bijgedragen tot de grote interesse die er tot vandaag nog voor zijn werk bestaat.

Gezelle, Guido (° 1830 - ✝ 1899)

Priester, dichter, taalkundige en journalist. Zijn zus Louise Gezelle (1834 1909 was de moeder van Stijn Streuvels, die bijgevolg een neef was van Guido Gezelle.

Name - publisher

Desclée De Brouwer

De uitgeverij Desclée De Brouwer was gevestigd aan de Houtkaai te Brugge. Henri Desclée (1830-1917) en zijn broer Jules (1833-1911) waren afkomstig uit Doornik, waar zij in 1874 samen met een vennoot de drukkerij-uitgeverij Desclée-Lefèbvre/St. Jean l'Evangéliste hadden gesticht, die uitsluitend liturgische publicaties op de markt bracht. Beide waren ze gehuwd met een zus van de Bruggeling Alphonse De Brouwer (1850-1937), met wie zij in Brugge een nieuwe drukkerij (Sint-Augustinus) annex uitgeverij (Desclée De Brouwer) oprichtten. In 1883 werd de zaak uitgebouwd tot een commanditaire vennootschap. In 1896 trok Alphonse De Brouwer zich uit de zaak terug, maar hij bleef ter beschikking wanneer op hem een beroep werd gedaan. Door Etienne Desclée de Maredsous en Paul De Brouwer, opvolgers van de stichters, werd na de Eerste Wereldoorlog een filiaal van de uitgeverij opgericht in Parijs onder leiding van de Nederlandse schrijver Pieter van der Meer de Walcheren. In Brugge werd sporadisch werk in het Nederlands uitgegeven.

In 1941 kreeg een Nederlandstalige afdeling steeds meer vorm en verschenen meer Nederlandstalige uitgaven onder invloed van Jan François. Voorzichtigheidshalve werden deze uitgaven gepubliceerd onder de naam 'De Kinkhoren', een eigen imprint voor Nederlandstalige uitgaven. In 1943 verwoestte een grote brand het hele bedrijf. De Sint-Augustinusdrukkerij was niet meer bruikbaar. De Kinkhoren verhuisde naar Brussel. In 1950 kwam het bedrijf terug naar Brugge en viel de aparte imprint voor Nederlandstalige uitgaven weg. Alleen de naam Desclée De Brouwer werd nog gebruikt. In 1970 veranderde de naam nog eens. Na de overname van N.V. Orbis Boekhandel werd de naam vervangen door Orion.

Standaard Boekhandel

De Standaard Boekhandel vond zijn oorsprong in het weekblad Ons Volk Ontwaakt, dat in 1911 een boekhandel begon. In 1919 werd de boekhandel een onderdeel van het dagblad De Standaard en kreeg ze de naam De Standaard Boekhandel. In 1924 werd De Standaard Boekhandel een zelfstandige Naamloze Vennootschap. De krant De Standaard werd de grootste aandeelhouder. Op dat moment deed Maurits De Meyer zijn intrede als directeur van de boekhandel. Hij bleef in deze functie werkzaam tot 1960. Zijn opdracht bestond erin de filialen in Brussel en Antwerpen uit te bouwen en een breed uitgavenfonds op te zetten. Een eerste belangrijke uitbreiding van de Standaard Boekhandel vond plaats in 1926. Er werd een afdeling geopend in de Naamsestraat in Leuven door de overname van de Vlaamsche Boekenhalle, toen de enige Vlaamse boekhandel in de universiteitsstad. Op 1 oktober 1933 gebeurde dat in Gent, met de overname van de boekhandel Siffer. In de jaren '30 behoorde Streuvels tot het literaire fonds van de uitgeverij met werken als Lenteleven (1938) en De teleurgang van den Waterhoek (1939). Gedurende de Tweede Wereldoorlog bleef de Standaard Boekhandel onder de leiding van De Meyer gewoon verder werken. Precies tijdens die periode kwam er als gevolg van de leeslust van de mensen een samenwerking met de drukkerij-uitgeverij Lannoo tot stand bij het uitbrengen van de Lijsternestreeks .

De uitgeverij opende zijn eerste boekhandel in 1919 te Brussel onder de naam 'Afdeeling Boekhandel van de n.v. De Standaard'. In 1920 werd een tweede boekhandel geopend te Antwerpen.

Veen, Maria Theresia (° 1901 - ✝ 1961)

Maria Theresia Veen was de oudste dochter van L.J. Veen, oprichter van de gelijknamige drukkerij in Amsterdam. Na de dood van haar vader in 1919 had ze een groot aandeel in de uitgeverij. Zij nam in 1941, samen met haar broer L.J. Veen jr. de leiding over van het bedrijf en werd daarbij bijgestaan door de letterkundige Johan Van der Woude. Zij huwde met de Hongaarse uitgever Kolloman Kollàr, die door zijn langdurige buitenlandse ervaring het fonds een internationaal tintje gaf. Mevrouw Veen stapte in 1961 uit de directie.

Title - works by Streuvels

Streuvels, Stijn, Het kerstekind (1911). [verhaal]
Streuvels, Stijn, Het kerstekind (1911).
Voorpublicatie
  • De Tijdspiegel, LXVII, 1910, dl. 1, p. 40-76 (januari).
Druk
  • [Eerste druk], Amsterdam, L.J. Veen, [1911], 93 + [III] p., 27,8 x 22 cm.
  • Tweede druk, Amsterdam, L.J. Veen, [1914], 93 + [III] p. 27 x 19,9 cm.
  • Derde druk, Amsterdam, L.J. Veen, [1920], 93 + [III] p., 26,7 x 19,9 cm.
  • Vierde [druk], Thielt, J. Lannoo - Drukker Uitgever, [1922], 107 + [V] p., 18,5 x 12,5 cm.
  • Vijfde [druk], Amsterdam, L.J. Veen's Uitgevers Mij N.V., [1937], 84 + [IV] p., 22,6 x 22,5 cm.
  • Zesde [druk], Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1941], 72 p., 22,5 x 14,7 cm.
    Van deze uitgave mogen geen exemplaren in Nederland verkocht worden.
  • Zevende [druk], Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1942], 67 + [I] p., 19,4 x 13 cm.
    Van deze uitgave mogen geen exemplaren in Nederland verkocht worden.
  • Achtste [druk], Tielt, Uitgeverij J. Lannoo; Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1946], [VIII] + 84 p., 19,5 x 12,5 cm.
    Deze schooluitgave verscheen in verschillende oplagen:
    • Negende uitgave. Inleiding en aantekeningen door P. Meersseman, Tielt, Uitgeverij J. Lannoo; Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1952], 94 + [II] p., 20,2 x 13 cm.
    • Tiende uitgave. Inleiding en aantekeningen door P. Meersseman, Tielt, Uitgeverij Lannoo; Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1956], 95 + [I] p., 19,2 x 12,3 cm.
    • Elfde druk. Inleiding en aantekeningen door P. Meersseman, Tielt-Den Haag, Uitgeverij Lannoo; Antwerpen-Amsterdam, N.V. Standaard-Boekhandel, 1960, 95 + [I] p., 20,6 x 13 cm.
    • Twaalfde druk. Inleiding en aantekeningen door P. Meersseman, Tielt-Den Haag, Uitgeverij Lannoo; Antwerpen-Amsterdam, N.V. Standaard-Boekhandel, [1963], 95 + [I] p., 19,8 x 13,1 cm.
    • Dertiende druk. Inleiding en aantekeningen door P. Meersseman, Tielt-Den Haag, Uitgeverij Lannoo; Antwerpen-Amsterdam, Standaard-Boekhandel, [1967], 95 + [I] p., 20 x 13 cm.
  • Zesde [= negende] druk, Brussel-Amsterdam, De Kinkhoren, Desclée De Brouwer, [1947], 84 + [IV] p., 22,3 x 22,6 cm.
  • [Tiende druk], in: Stijn Streuvels' Volledige werken. Deel X., Kortrijk, 't Leieschip, [1954], p. 9-63.
  • Twintigste [= elfde] druk, Kortrijk, 't Leieschip, 1955, 92 + [IV] p., 23 x 17,4 cm.
  • Een en twintigste [= twaalfde] druk, Brugge-Utrecht, Desclée De Brouwer, [1962], 66 + [II] p., 24,8 x 19,1 cm.