[2] Dit politieke gedicht van Gezelle
Daer rydt al door de stad van Gent is te situeren in de strijd van
Het Vlaemsche land tegen Eugeen Vanderhaeghen de drukker-uitgever van de
Gazette van Gent. Als drukker had hij zijn familiewapen met kenspreuk
“'T Comet al van der Haeghen” gezet op het titelblad van de uitgave van de Gentse
Studenten-almanak uitgegeven door het Taalminnend studenten-genootschap onder de kenspreuk : 't Zal wel gaan. Vanderhaeghen had tot tweemaal toe een brief gestuurd naar de opsteller van
Het Vlaemsche land. Gezelle moeit zich in de strijd met de publicatie van
T ‘Comet al Van der Haghen, aerdig liedeken in
Het Vlaemsche land van 23-24 maart 1857 waarin hij Vanderhaeghen op de korrel neemt. Een week later publiceert Gezelle onder het pseudoniem G. Spoker in
Het Vlaemsche land een brief tegen Vanderhaeghen met in het post scriptum de belofte: Morgen zal ik nog een liedeken zenden. Dit liedje is
Daer rydt al door de stad van Gent waarvan de uiteindelijk aangepaste versie zal verschijnen in
Het Vlaemsche land op woensdag 1 april 1857.
Meer hierover zie het artikel van A. Vandeputte, Guido Gezelle op het oorlogspad. In: DWB: (1933) p.407-421.
DAER RYDT AL DOOR DE STAD VAN GENT.
Nieuw aerdig liedeken, op de wijze van « Duivels me' koolbranders. »
1.
Daer rydt al door de stad van Gent
'ne groote groote wagen,
Waer op men al de ware vent
Die comet van der hagen. (bis)
2.
De wagen is met breê beslag
Beslegen op de wielen
en rotst en botst by nacht en dag,
de peerden op de hielen.
3.
De peerden zyn gekruist van ras
Gekruist al op de schouders.
Geraedt eens hoe de name was
van hun gezegende ouders ? ?
4.
Van achter wit en rood van voor,
aenzyds met slyk bespetterd :
zoo rydt en rotst de wagen door
de straten dat het klettert.
5.
Van boven zit een aerdig man,
een voerman, op den wagen ;
die roept al dat hy roepen kan:
Het comet van der hagen !
6.
Hy heeft een hoofd met hoorens aen
gelyk de saters dragen
en stoppels op zyn kinne staen
lyk doorens van der hagen!
7.
Ook blaest hy warm en blaest hy koud,
en draeit naar alle kanten,
zoo lang hy, waer hy veel van houdt,
maer geld ziet en kalanten.
8.
Hy draegt, gelyk ne sint Niklaei,
twee groote groote panders:
al vooren heel vol sukelaei
al achter vol... wat anders!
9.
Hy roept en smyt naer 't volk dat loopt
en grypt al alle kanten:
alhier ! Alhier maer ! koopt wat, koopt !
Van daege half geld, kalanten !
10.
Koopt alderbeste winkelwaer,
geschikt voor alle magen,
en of 't een Tortorelle waer’
't Comt alles van der hagen !
11.
Al wat er aen het verken is
is goed, ja, maer wie weet er,
dat van der hagen niets, gewis,
en komt of 't is nog beter ?
12.
In Noorder en in Zuider tael,
in alle winkels t' hoope
en is er niet da 'k altemael
voor geld niet en verkoope.
13.
Zoo roept de sater immer voort
zoo lang de lieden koopen ;
zoo lang hy niet en wordt gestoord
en dat ze al met hem loopen.
14.
Maer klaegt er ievers een student
van 't kraemke van der hagen,
uit vrees dat hy de vente schendt
men zal den hond op jagen !
15.
Den hond, want ja, daer loopt een hond
den koopman af en tegen,
de peesden in den wagen rond,
al doen..... wat honden plegen !
16.
Hy loopt alhier, hy loopt aldaer,
de straetjes op en neder.
Hy zoekt... wie weet al wat en waer ;
komt weg en keert nog weder.
17.
Maer als er een te by durft staen,
of 't minste woordje wagen,
op één van die te winkel grien
en koopen van der hagen,
18.
dan grinst die vuile roode hond
en toogt zijn botte tanden,
en zoekt met spog uit zynen mond
den dader te beschanden.
19.
Hy bast, de rekel bast alom,
om zyne pligt te kwyten.
Doch niemand geeft of zwicht er om :
de rekel zal niet byten.
20.
Tenzy wanneer hy, arme dwaes,
zyn kriegel bloed voelt jukken:
dan byt hy, maer hij byt, helaes !
zyn eigen lyf aan stukken.
G. Spoker, Stud.
F. Baur, Uit Gezelle’s leven en werk, 1930, p.
Het andere stuk, van even groote uitbreiding, gaat als
volgt :
« Aen den opsteller van het Vlaemsche Land.
Op de oevers der Heulebeke.
Mynheer,
In eenen pennestryd dien gy onlangs aengevangen hebt,
bemerkte ik zonderlinge en wel verschillige dingen : het
leven van den H. Antonius de Padua botste tegen het vuil
Noord en Zuid ; de schynheilige Gazette van Gent stond
tegenover het goddeloos Journal de Gand ; de walgelyke
Studenten-Almanak beweerde een paer te maken met de
Maegd van Orléans ; dit alles was achter en vooren bezegeld
met een haeg dragende tot opschrift : 'T comet al Van
der Haghen. Ik heb in 't volgende liedeken op myne wyze
willen beschryven dien winkel waeruit alles komt : staet
het u aen en vreest gy geen derde deurwaerders-exploit,
plaets het in uw blad, en geloof my enz.
G. Spoker, Student.
T' COMET AL VAN DER HAGEN.
F. Baur, Uit Gezelle’s leven en werk. Leuven: Davidsfonds, 1930, p.128-132
