Annotations

[1] Zoals Spemann schrijft in zijn brief aan Streuvels van 11 februari 1947 besloot hij deze brief niet aan Streuvels te sturen. Pas op 22 december 1946 stuurde Spemann Streuvels een nieuwjaarskaart, het eerste teken van leven sinds 3 augustus 1944.
[2] Streuvels werd doctor honoris causa aan de universiteiten van Leuven, Münster en Pretoria.
[3] Tijdens het bombardement van 25 juli 1944 verloor Spemann zijn beide dochters Rotraut en Gerda Spemann, zijn huis en Streuvels' inmiddels gedrukte Ausgewählte Werke (ongeveer 4500 stuks). Cf. omzendbrief van Adolf Spemann van 3 augustus 1944.
[4] De verzamelde uitgave Ausgewählte Werke had een tijd op zich laten wachten. Stuttgart was met zijn Daimler-Benzfabrieken een begeerd doelwit voor de geallieerden. In de strijd om het Ruhrgebied van 5 maart tot 14 juli 1943 voerden de geallieerden tussen de vijfhonderd en duizend vluchten uit tot boven Stuttgart. In de nacht van 11 maart 1943 werd Spemanns huis zwaar getroffen en hij had zijn leven uitsluitend te danken aan het feit dat hij met een tijgersprong de schuilkelder had bereikt. Bij de aanval van 24 juli tot 18 november 1943 op het noordelijk gelegen Hamburg kreeg het zuidelijk gelegen Stuttgart het nog eens hard te verduren. Daarbij werd vooral het stadscentrum zwaar getroffen. Bovendien werd de toevoer van papier afgesneden, zodat talloze uitgeverijen over de kop gingen. Toch zou Spemann de zaak blijven bagatelliseren tot in de herfst van 1943. De 'area bombing' trof Stuttgart in de nacht van 7 op 8 oktober. Het staande zetsel van Streuvels' Ausgewählte Werke in zwei Bänden werd vernietigd. Tijdens de slag om Berlijn tussen 18 november 1943 en 31 maart 1944 werd Stuttgart opnieuw hevig gebombardeerd. Tijdens het bombardement van 25 juli 1944 verloor Spemann zijn beide dochters, zijn huis en weer eens Streuvels' inmiddels gedrukte Ausgewählte Werke (ongeveer 4500 stuks). H. Speliers, Als een oude Germaanse eik, p. 478-480.
[5] Wegens zijn lidmaadschap van de NSDAP tijdens de oorlogsjaren werd Spemann na het einde van de Tweede Wereldoorlog door het geallieerde bewind tijdelijk uit zijn rechten ontzet en moest hij het bestuur van zijn uitgeverij overlaten aan een beheerder. Van juli 1945 tot mei 1948 bestuurde Hans Müller van de uitgeverij Müller und Kiepenheuer als "custodian" Engelhorn Verlag.
[6] In zijn brief van 26 juli 1941 had Streuvels Spemann enkele goede lexica en woordenboeken aangeraden.
[7] Op 9 augustus 1941 schreef Streuvels aan Spemann dat hij een exemplaar van het West-Vlaams Idioticon voor hem op de kop had kunnen tikken.
Titelbeschrijving: Leonard Lodewijk de Bo (bew.), Westvlaamsch idioticon. Brugge, Boek- en Steendrukkerij Edw. Gailliard & Comp., 1870-1873. In 1892 volgde er een heruitgave van Joseph Samyn (Gent, Siffer).
Van grote betekenis is De Bo's wetenschappelijke activiteit op het gebied van de taalkunde, inzonderheid de lexicologie van het West-Vlaamse dialect. In samenwerking met collega-priesters uit West-Vlaanderen (vooral met Guido Gezelle, met wie hij in 1850 vriendschap sloot, maar ook met J.-B. De Corte, H.A. De Badts, Pieter Baes en vele anderen) verzamelde hij al vanaf zijn studietijd (1846-1851) bouwstenen voor het West-Vlaamse lexicon op basis van oude geschreven bronnen en de gesproken taal. Die werkzaamheden hielden verband met plannen die op de eerste Nederlandse Taal- en Letterkundige Congressen (van 1849 en 1850) werden bekendgemaakt voor een algemeen Nederduits woordenboek, naderhand het Woordenboek der Nederlandse Taal, met het pleidooi van Zuid-Nederlanders als Jan-Baptist David om het Zuid-Nederlandse taaleigen te laten opnemen in de Nederlandse standaardtaal en met de oproep om met dit doel dialectwoordenboeken samen te stellen. Het jarenlange verzamelwerk van De Bo resulteerde in het volumineuze Westvlaamsch Idioticon Elektronische NEVB
[8] Op 12 augustus 1941 kreeg Spemann Loquela door de Amsterdamse uitgeverij Veen toegestuurd.
[9] Van deze titels zijn echter geen vertalingen meer verschenen bij Engelhorn Verlag.
[10] Het betreft hier de reeks Stijn Streuvels' Werken die van 1919 tot en met 1921 verscheen bij uitgeverij L.J. Veen te Amsterdam.

Register

Name - person

De Bo, Leonard Lodewijk (° Beveren, 1826-09-27 - ✝ Poperinge, 1885-08-25)

Vlaams dichter en taalgeleerde, priester.

Hij was een van de figuren van het West-Vlaamse particularisme. Hij schreef Gedichten (1874), publiceerde taalkundige opstellen in Rond den Heerd en Loquela van zijn vriend Guido Gezelle, alsook in de Handelingen der gilde van Sinte Luitgaarde te Brugge. Hij heeft zich vooral naam verworven door zijn Westvlaamsch Idioticon (1870-1873) en een postuum verschenen, door J. Samyn bewerkt en bezorgd Kruidwoordenboek (1888).

Gezelle, Guido (° Brugge, 1830-05-01 - ✝ 1899-11-27)

Priester-dichter en leraar.

Oom van Caesar Gezelle en Stijn Streuvels. Priester-dichter en leraar die met zijn nationaal-religieus geïnspireerde lessen, gedichten en journalistieke publicaties grote invloed uitoefende op de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Gezelle werkte achtereenvolgens in Roeselare (Klein Seminarie), Brugge, Kortrijk en opnieuw Brugge. Hij maakte vlug naam als Vlaams literair auteur met zijn Kerkhofblommen (1858), en was ook zeer actief als taalgeleerde, volkskundige, pamflettist, polemist, en stichter-stimulator en uitgever van tijdschriften als Rond den Heerd, Loquela en Biekorf. Gezelle was een taalparticularist, wat tot uiting kwam in zijn bijdragen aan deze tijdschriften. Hij liet tevens een bundel Laatste Verzen na die in 1901 postuum uitgegeven zou worden.

Gezelle, Guido (° 1830 - ✝ 1899)

Priester-dichter, West-Vlaamse taalparticularist. De groep rond Van Nu en Straks bewonderde hem als dichter en heeft bijgedragen tot de grote interesse die er tot vandaag nog voor zijn werk bestaat.

Gezelle, Guido (° 1830 - ✝ 1899)

Priester, dichter, taalkundige en journalist. Zijn zus Louise Gezelle (1834 1909 was de moeder van Stijn Streuvels, die bijgevolg een neef was van Guido Gezelle.

Kippenberg, Anton (° Bremen, 1874-05-22 - ✝ Luzern, 1950-09-21)

Duits uitgever. In 1905 kwam hij aan het hoofd van het 6 jaar eerder opgerichte Insel Verlag, dat hij uitbouwde tot een artistieke en literaire uitgeverij. Hij vertaalde zelf "De werkman" van Streuvels naar het Duits als "Der Arbeiter" (1917).

Lateur, Dina (° Ingooigem, 1916-02-24 - ✝ Gent, 2000-04-06)

Lerares.

Dina Lateur werd als derde kind (van de vier) uit het huwelijk van Stijn Streuvels met Alida Staelens geboren in het Lijsternest in Ingooigem. Door de Eerste Wereldoorlog was de bewegingsvrijheid van de mensen beperkt. Daardoor had Streuvels ruim de tijd om zich met zijn dochter bezig te houden. Maar Dina was ook een inspiratiebron voor Streuvels. Als 'Prutske' werd Dina onsterfelijk gemaakt in het gelijknamige boek van Streuvels. Dina Lateur was gehuwd met een leraar, Frank Demey en werkte zelf als lerares in Sint-Bavo in Gent.

Lateur, Isa (° Ingooigem, 1922-12-13)

Jongste dochter van Frank Lateur. Gehuwd met Hugo Baert.

Spemann, Ilse

Streuvels, Stijn (° Heule, 1871-10-03 - ✝ Ingooigem, 1969-08-15)

Geboren als Frank Lateur en bakker van opleiding, maar onder zijn pseudoniem Stijn Streuvels als prozaschrijver bekend geworden in tijdschriften als Van Nu en Straks, Vlaanderen, De Gids en De Nieuwe Gids. De vlaschaard (1907) en De teleurgang van den waterhoek (1927) zijn twee van zijn bekendste romans.

Timmermans, Felix (° Lier, 1886-07-05 - ✝ Lier, 1947-01-24)

Schrijver, schilder en graficus.

Timmermans ging naar school tot 15 jaar, volgde lessen aan de tekenacademie, maar was voor het overige autodidact. Hij schreef van jongs af verzen, verhalen, liederen en toneelwerk. Hij publiceerde voor het eerst in 1904. Zijn echt succes kwam er in 1916 bij het verschijnen van Pallieter, dat weerklank had tot in het buitenland. Tijdens de oorlog had hij zich nogal duidelijk voor de zelfstandigheid van Vlaanderen uitgesproken en vestigde zich daarom in Nederland. In 1920 kwam hij terug naar Vlaanderen en in 1922 ontving hij de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde. Timmermans schreef talloze werken. Het beroemdst zijn Boerenpsalm (1935) en Ik zag Cecilia komen (1938). In 1940 werd hij voorgedragen als kandidaat Nobelprijswinnaar. Zijn literair oeuvre is zeer verscheiden en ongelijk in waarde. Hij is de meest populaire prozaschrijver uit de generatie tussen de twee oorlogen.

Name - publisher

L.J. Veen

In 1887 door Lambertus Jacobus Veen opgerichte Nederlandse uitgeverij. Ze maakte naam met publicaties van Louis Couperus en Stijn Streuvels.

Title - works by Streuvels

Streuvels, Stijn, Ausgewählte Werke in zwei Bänden (1945). Translated by: Jacobs, Karl, Ackermann, Werner, Schmülling, Hermine, Valeton, Anna, Spemann, Adolf. [vertaling-bloemlezing]
Ausgewählte Werke in zwei Bänden. Stuttgart, Engelhornverlag Adolf Spemann, [1945], 687 + [I] & 657 + [VII] p., 20,3 x 13,2 cm.
Streuvels, Stijn, Ausgewählte Werke in zwei Bänden (1945). Translated by: Jacobs, Karl, Ackermann, Werner, Schmülling, Hermine, Valeton, Anna, Spemann, Adolf.
Druk
Streuvels, Stijn, De boomen (1919). [verhaal]
Streuvels, Stijn, De boomen (1919).
Voorpublicatie
  • De Nieuwe Gids, XXIV, 1909, dl. 2, p. 101-114.
Druk
  • [Eerste druk], Amsterdam, Uitgave L.J. Veen, [1919], 32 p., 22,5 x 16,5 cm.
  • [Tweede druk], Tielt, J. Lannoo; Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1944], 27 + [V] p., 24,8 x 17,7 cm.
Streuvels, Stijn, Dorpsgeheimen (1904). [bundel]
Streuvels, Stijn, Dorpsgeheimen (1904).
Druk
Streuvels, Stijn, Dorpsgeheimen (1904).
Reeks
  • Streuvels, Stijn, Stijn Streuvels' Werken
Streuvels, Stijn, Dorpsgeheimen (1904).
Vertaling-bloemlezing
  • Streuvels, Stijn, Ausgewählte Werke in zwei Bänden (1945). Translated by: Jacobs, Karl, Ackermann, Werner, Schmülling, Hermine, Valeton, Anna, Spemann, Adolf.
Streuvels, Stijn, De veeprijskamp (1906). [verhaal]
Streuvels, Stijn, De veeprijskamp (1906).
Voorpublicatie
  • Vlaanderen, IV, 1906, p. 7-21, 66-84 (januari, februari).
Streuvels, Stijn, Jantje Verdure (1904). [novelle]
Streuvels, Stijn, Jantje Verdure (1904).
Voorpublicatie
  • Jantje Verdure I, In: Vlaanderen, 1903, oktober, jg. 1, p. 433-468
    Jantje Verdure II (vervolg), In: Vlaanderen, 1903, november, jg. 1, p. 481-500
    Jantje Verdure III (vervolg), In: Vlaanderen, 1903, december, jg. 1, p. 529-548.
Druk
  • [Eerste druk], Opgenomen in: Dorpsgeheimen, eerste deel. Amsterdam: L.J. Veen, [1904], [VIII] + 216 p., 21 x 15,5 cm; p. 82-216.
  • [Tweede druk], Gent, Snoeck Ducaju en zoon, Tweede Reeks Blauwe Snoeckjes, nr. 1, 1943, 132 + [II] p., 19,8 x 13,8 cm.
  • [Derde druk], Opgenomen in: Tien van Streuvels, Leuven, Davidsfonds, [1973], 370 + [II] p., 20,7 x 12,7 cm; p. 193-286.
Streuvels, Stijn, Jantje Verdure (1904).
Bundel
  • Streuvels, Stijn, Dorpsgeheimen (1904).
Streuvels, Stijn, Die zwölf Monde (1945). Translated by: Ackermann, Werner. [bundel]
Alleinberechtigte Übertragung aus dem Flämischen von Werner Ackermann. 1. - 5. Tausend, Stuttgart, Engelhornverlag, Adolf Spemann, 1945, 146 + [II] p., 19,6 x 12,3 cm. Die zwölf Kopfleisten worden von N. Degouy für die deutsche Ausgabe gezeichnet. Einband von Ilse Schüle.
Translated from:
Streuvels, Stijn, Die zwölf Monde (1945). Translated by: Ackermann, Werner.
Druk
  • Alleinberechtigte Übertragung aus dem Flämischen von Werner Ackermann. 1. - 5. Tausend, Stuttgart, Engelhornverlag, Adolf Spemann, 1945, 146 + [II] p., 19,6 x 12,3 cm. Die zwölf Kopfleisten worden von N. Degouy für die deutsche Ausgabe gezeichnet. Einband von Ilse Schüle.
Streuvels, Stijn, Ausgewählte Werke in zwei Bänden (1945). Translated by: Jacobs, Karl, Ackermann, Werner, Schmülling, Hermine, Valeton, Anna, Spemann, Adolf. [vertaling-bloemlezing]
Streuvels, Stijn, Ausgewählte Werke in zwei Bänden (1945). Translated by: Jacobs, Karl, Ackermann, Werner, Schmülling, Hermine, Valeton, Anna, Spemann, Adolf.
Druk
Streuvels, Stijn, Stijn Streuvels' Werken [reeks]
De nummering van 1 t/m 17 komt niet voor op de boeken; ze is ontleend aan het Nieuwsblad voor den Boekhandel en aan Veen's Fondscatalogus, waar de reeks wordt voorgesteld als: Goedkoope uitgave.
Streuvels, Stijn, Stijn Streuvels' Werken
Deel
  • Dorpsgeheimen, Tweede [gewijzigde] druk, Eerste boek, Amsterdam, L.J. Veen, [1921], [VIII] + 224 p., 18 x 12 cm, in: Stijn Streuvels' Werken; Tweede boek, Amsterdam, L.J. Veen, [1921], [VIII] + 173 + [III] p., 18 x 12 cm, in: Stijn Streuvels' Werken.