Elke brief die in deze digitale editie is opgenomen, werd gecodeerd in een apart DALF brondocument, dat beantwoordt aan een specifieke tekststructuur.
2.2 Tekststructuur
De meta-informatie in de header wordt gevolgd door de codering van de tekst in het
<text> element. Voor elke brief wordt een unieke identificatiecode binnen de editie gegeven in een
@id attribuut voor het
<text> element, en een volgnummer per collectie in een
@n attribuut. Binnen het
<text> element wordt de eigenlijke inhoud weergegeven in een
<body> element. Het
<back> element bevat de editeursannotaties. Naast
<body> en
<back> wordt een DALF-specifiek element
<envelope> gebruikt om de envelop van een brief te transcriberen. [
4]
<text id="
ls430628"
n="
608"
>
<body>
</body>
<envelope>
</envelope>
<back>
</back>
</text>
De eigenlijke inhoud van de meeste brieven (binnen
<body>) bestaat uit een aanhef, paragrafen en een slot. Die worden respectievelijk gecodeerd in
<opener>,
<p> en
<closer>. Voor complexere brieven worden aparte tekstdivisies onderscheiden met
<div>, elk met hun eigen aanhef, paragrafen en slot. De aanhef (
<opener>) bevat vaak adresinformatie (
<address>), een datumregel (
<dateline>) en een begroeting (
<salute>). Deze informatie kan ook voorkomen in
<closer>; dit is ook de plek waar meestal een handtekening (
<signed>) voorkomt. [
5]
<body>
<opener>
<dateline>
<date value="1962-10-12">12 Oktober, '62</date>
</dateline>
<salute>Waarde Heer,</salute>
</opener>
<p>Ik kan U mededeelen dat de engelsche rechter op het werk "Het Kerstekind" volledig vrij zijn.</p>
<closer>
<salute>Met Hoogacting Gegroet</salute>
<signed>(handtekening Stijn Streuvels)</signed>
</closer>
</body>
Een enkele keer bevatten brieven spreuken of strofen die gestructureerd zijn als afzonderlijke tekstregels. Die worden dan binnen
<body> gecodeerd in
<lg> (
'line group'), met de regels in
<l> (
'line'):
<lg>
<l>Zaligheid en Zegen</l>
<l>op Uw Wegen</l>
<l>en voor de reste:</l>
<l>van alles 't beste!... voor 47—</l>
</lg>
Andere grote structuurelementen die kunnen voorkomen tussen of binnen paragrafen, zijn tabellen en lijsten. Tabellen worden gecodeerd met
<table>, waarbinnen de rijen worden aangeduid met
<row>. Daarbinnen worden de afzonderlijke cellen als
<cell> gecodeerd.
<table>
<head>Recapitulatie</head>
<row role="
label"
>
<cell>VOLGNUMMER</cell>
<cell>BEDRAG</cell>
</row>
<row>
<cell>AB.75I8</cell>
<cell>-</cell>
</row>
<row>
<cell>Eindbedrag BF</cell>
<cell>-</cell>
</row>
</table>
Lijsten worden met
<list> aangeduid, met de afzonderlijke punten als
<item>. Opsommingen in de brieven zijn ook gecodeerd als eenvoudige, ongenummerde lijsten, waarbij het opsommingsnummer diplomatisch is getranscribeerd als tekst:
<list>
<item>1°) Stijn Streuvels als Dichter en Mensch</item>
<item>2°) Ingoyghem</item>
<item>3°) Hugo Verriest</item>
</list>
Paginagrenzen worden aangeduid met
<pb> (
'page break'). Voor dubbelgevouwen helften van eenzelfde beschreven blad wordt
<cb> (
'column break') gebruikt.
<p>De firma Veen ziet er natuurlijk eene "zaak" in, en wil er <cb/>waarschijnlijk uit profiteeren — als 't zòò moet gaan zie ik er natuurlijk beslist van af. 't Best ware nu dat Gij 't mij overlaat om die kwestie met Veen te beredderen, — ik zal hooren of het mogelijk is er 't ding door te krijgen — anders laten we die uitgave voorloopig rusten en doen met Tolstoï voort.</p>
<p id="xr1">De prijs-opgave vr L. & Leven schijnt Veen ook niet voordeelig en het boek zou nu beslist in Holland gedrukt worden. Voor mij is het eene ontlasting, want het werd tijd dat ik er van af was <pb/>en met een Belgischen drukker zou het zonder-eind geworden zijn.</p>
Regeleindes aan de bladrand zijn niet gecodeerd binnen de lopende tekst. Enkel op plaatsen waar de lopende tekst werd doorbroken (binnen toevoegingen, sluitformules, postscripta, lijsten,...), werden regeleindes gecodeerd met
<lb> (
'line break'):
<p id="xr2">P.S. Waaraan geeft gij de voorkeur, op boek — affiche — prospecti enz. <lb/>St. Streuvels' Volledige Werken <lb/>of St. Streuvels' Volledig Werk.? <lb/>Een klein kaartje met de gekozen oplossing zou mij toelaten de affiche definitief te laten opmaken.</p>
Omdat brieven meestal primaire documenten zijn die niet geredigeerd worden, bevatten ze vaak schrappingen en toevoegingen. Op sommige plaatsen zijn ze bovendien niet steeds even leesbaar door beschadigingen, onduidelijk handschrift,... Deze tekstfenomenen werden (voor zover de TEI richtlijnen dat toelaten) getranscribeerd met specifieke TEI elementen:
-
<add>: tekst die in de brief was toegevoegd. De verantwoordelijke voor de toevoeging wordt geïdentificeerd in het @hand attribuut (de waarde verwijst naar een @id waarde voor een <hand> element in de header); de plaats waar de tekst was toegevoegd wordt getypeerd in het @place attribuut ("inline", "margin_bottom", "margin_left", "margin_right", "margin_top", "valign_inter", "valign_sup", "overtype", "overwrite")
-
<del>: tekst die was verwijderd in de brief. De verantwoordelijke voor de verwijdering wordt geïdentificeerd in het @hand attribuut (de waarde verwijst naar een @id waarde voor een <hand> element in de header); de manier van schrappen wordt getypeerd in het @rend attribuut ("crossout", "overtyped", "overwritten", "strikeout", "trans" (transpositie)).
-
<supplied>: tekst die door de editeur van deze editie werd toegevoegd, omdat die was weggevallen in de brief. De reden voor de toevoeging wordt gegeven in een @reason attribuut ("damage", "illegible", "missing").
-
<gap>: tekst die door de editeur is weggelaten, meestal omdat die te onduidelijk was voor interpretatie. De reden voor de weglating wordt gegeven in een @reason attribuut ("damage", "illegible", "unclear"). Een indicatie van het aantal letters dat werd weggelaten wordt gegeven in een @extent attribuut.
-
<unclear>: tekst die onduidelijk was maar waarvoor de editeur nog een interpretatie geeft. In het @reason attribuut wordt een oorzaak gegeven voor de onduidelijkheid ("damage", "deleted", "illegible"
Het volgende voorbeeld illustreert hoe de editeur tekst heeft toegevoegd die was weggevallen, en doorgehaalde tekst heeft weggelaten die onleesbaar was. Daarnaast bevat deze paragraaf ook voorbeelden van tekst die door de briefschrijver was verwijderd en toegevoegd:
<p>Na overleg met de firma Veen, waar ik verneem dat ze besloten heb
<supplied resp="
JdB"
reason="
missing"
>ben
</supplied> in Holland te laten drukken, ben ik van meening dat wij ook best zullen doen de oplaag voor België, samen met de andere aldaar te laten drukken. Vooreerst, ben ik niet alleen om in die zaak een besluit te nemen — ik draag de verantwoordelijkheid tegenover de familie — en ik
<del resp="
RvdB"
rend="
overwritten"
>
<gap resp="RvdB" reason="illegible" extent="2"/>
</del>
<add resp="
RvdB"
hand="
SS1"
place="
overwrite"
>be
</add>n het met hen eens als zij zeggen dat het zonde
<del resp="
RvdB"
rend="
strikeout"
hand="
SS1"
>f
</del>zijn zou v
<del resp="
RvdB"
hand="
SS1"
rend="
overwritten"
>aa
</del>
<add resp="
RvdB"
place="
overwrite"
hand="
SS1"
>oo
</add>r die uitgaaf twee keer drukkosten en twee keer moeite der correctie te doen, en daarbij nog... laat het mij rechtuit zeggen: de onzekerheid van onber
<del rend="
overtyped"
resp="
RvdB"
>e
</del>ispelijken druk.
</p>
In het volgende voorbeeld wordt geïllustreerd hoe bij beschadigingen onleesbare tekst werd weggelaten, en waar mogelijk werd gereconstrueerd:
<p>
<gap resp="RvdB" reason="damage"/> allen welvarend en <gap resp="RvdB" reason="damage"/>or heen gekomen — zonder <gap resp="RvdB" reason="damage"/> of schade — Alles is hier <supplied resp="JdB" reason="damage">voo</supplied>rloopig rustig — we verlangen naar nieuws en hoe 't U allen vergaan is — Laat gauw hooren!</p>
Om een leestekst van de brieven te kunnen genereren, werden afkortingen geïdentificeerd met het
<abbr> element. In een
@expan attribuut wordt een oplossing voor de afkorting gegeven:
<p>Ik liet II00 <abbr resp="JdB" expan="frank">fr.</abbr> op uw <abbr resp="JdB" expan="rekening">rek.</abbr> ter Bank <abbr resp="JdB" expan="voor">v.</abbr> <abbr resp="JdB" expan="Handel en Nijverheid">H. & N.</abbr> overschrijven: 500 <abbr resp="JdB" expan="frank">fr.</abbr> Prutske en 500 <abbr resp="JdB" expan="frank">fr.</abbr> Reynaert<ptr target="n13"/> + I00 <abbr resp="JdB" expan="frank">fr.</abbr> voor eereloon teekening Tieghem-omslag.</p>
Ook werden manifeste fouten gesignaleerd in een
<sic> element, en gecorrigeerd in het
@corr attribuut:
<p>Wij hadden
<abbr resp="
JdB"
expan="
Mijnheer"
>
<sic resp="JdB" corr="Mr.">Me.</sic>
</abbr> Borginon geschreven dat wij van plan waren rond ieder
<abbr resp="
JdB"
expan="
exemplaar"
>ex.
</abbr> van "Le Champ de lin" een
<sic resp="
RvdB"
corr="
bandelette"
>bandeltte
</sic> te binden
<sic resp="
JdB"
corr="
met"
>pet
</sic> een kernachtige zinsnede erop en hadden hem o
<del rend="
overtyped"
>n
</del>m
<del rend="
overtyped"
resp="
RvdB"
>z
</del>een
<sic resp="
JdB"
corr="
dergelijk"
>dergelijke
</sic> opstel gevraagd. Ziehier wat hij ons heeft ingezonden:
</p>
Eigennamen werden gecodeerd met het
<name> element. Met behulp van het
@type attribuut werd aangegeven om welk type naam het gaat:
-
"institute": instelling
-
"person": persoonsnaam
-
"place": plaatsnaam
-
"printer": drukker
-
"publisher": uitgever
In het
@reg attribuut werd een genormaliseerde versie van de naam opgenomen, om verschillen in schrijfwijze op te vangen bij het zoeken. Naast de brieven werd ook een aparte lijst met bijkomende informatie aangelegd voor de instellingen, personen, drukkers en uitgevers die in de brieven worden genoemd. Met behulp van het
@reg attribuut wordt in de editie de relevante informatie gekoppeld aan de juiste namen.
<p>Ik heb eene vertaling omtrent gereed van <name type="person" reg="Fromentin, Eugène">Fromentin</name>'s boek: "<name key="autrefois" type="title" reg="Les maîtres d'autrefois">Les Maitres d'Autrefois</name>". Ik ben overtuigd dat bz. onze Vlaamsche schilders daar deugd aan hebben zullen, en dat het tevens een boek is dat gewone kunstliefhebbers niet alleen, maar ook ieder ontwikkeld Vlaming met belangstelling kan lezen. Met dezen tekst in vertaling, ware het ook bijzonder gemakkelijk er op goedkoope manier, een echt luxe-boek van te maken, daar de cliché's om het te illustreeren (reproducties van schilderijen) overal en voor geringen prijs, in bruikleen te krijgen zijn,— b.v. bij <name type="printer" reg="Buschmann, Joseph-Ernest">Buschman</name>, e.a. Dat het daarom misschien een geschikte uitgaaf zoude zijn voor <name type="publisher" reg="Davidsfonds">Davidsfonds</name>, als luxe-boek buiten inschrijving, gelijk er vroeger nog werden uitgegeven, b.v. over houtsneekunst? Ik geef dit maar in overweging, eer ik een anderen uitgever aanspreek.</p>
Ook titels werden gecodeerd met
<name> (voor letterlijke titels) en
<rs> (
'referring string', voor titels die onrechtstreeks worden vernoemd) [
6]. Voor titels worden eveneens verschillende types onderscheiden met behulp van het
@type attribuut. Die types beginnen alle met
title. Voor titels die niet door Streuvels werden geschreven, worden volgende types onderscheiden:
-
"title": niet nader bepaalde titel
-
"title.film": een verfilming van werk van Streuvels
-
"title.tijdschrift": een krant of tijdschrift
Voor titels van werken van Streuvels worden volgende types onderscheiden: [
7]
-
"title.bewerking": bewerking van een werk dat Streuvels heeft bewerkt
-
"title.bio": een biografisch werk van Streuvels
-
"title.bloemlezing": een bloemlezing met werk van Streuvels
-
"title.bundel": een verhalenbundel van Streuvels
-
"title.monografie": een monografie van Streuvels
-
"title.novelle": een novelle van Streuvels
-
"title.reeks": een reeks waarin werk van Streuvels is verschenen
-
"title.roman": een roman van Streuvels
-
"title.studie": een studie van Streuvels
-
"title.verhaal": een verhaal van Streuvels
-
"title.vertaling": een vertaling van werk van Streuvels
-
"title.vertaling-bloemlezing": een bloemlezing met vertaald werk van Streuvels
Voor titels die verwijzen naar werken van Streuvels werd een aparte bibliografie samengesteld. Om daarin te kunnen verwijzen naar specifieke drukken, werd in de brieven gebruik gemaakt van het
@key attribuut.
<p>Hier nu den voorraad van uw werken: I850 ex. <name key="herinneringen.druk1a" type="title.bio" reg="Herinneringen uit het verleden">Herinneringen</name> <name key="jaarnul.druk1a" type="title.bundel" reg="Vertelsels van 't jaar nul ten tijde dat de uilen praken">Jaar Nul</name> 2300 ex.; <name key="gelukhuishouden.druk2" type="title.vertaling" reg="Geluk in het huishouden">Geluk in 't Huishouden</name> 2270 ex.; <name key="vroolijkeknaap.druk2a" type="title.vertaling" reg="Een vroolijke knaap">Vroolijke Knaap</name> 22I5 ex.; <name key="tolstoi.druk2a" type="title.vertaling" reg="Vertellingen van Tolstoï">Tolstoï Vertellingen</name> I830 ex.; <name key="bruidslied.druk2" type="title.vertaling" reg="Het bruidslied">Bruidslied</name> 3090 ex.; <name key="waaromikvlaanderenliefheb.druk1a" type="title.vertaling" reg="Waarom ik Vlaanderen liefheb">Waarom ik Vlaanderen liefheb</name> 290 ex.; <name key="kerstekind.druk4" type="title.verhaal" reg="Het kerstekind">Kerstekind</name> I300 ex.; <name key="russischenovellen.druk1" type="title.vertaling" reg="Drie Russische novellen">Russische Novellen</name> I320 ex.; <name key="vlaschaard.druk8" type="title.roman" reg="De vlaschaard">De Vlaschaard</name> 4230 ex.; <name key="tieghem.druk3" type="title.studie" reg="Tieghem, het Vlaamsche lustoord">Tieghem</name> 3690 ex. ----- Ik voorzie dat <name key="kerstekind.druk4" type="title.verhaal" reg="Het kerstekind">Kerstekind</name> al vlugger en vlugger zal verkoopen, omdat het meer en meer klassiek wordt door <rs type="title" key="leidraadkerstekind" reg="Leiddraad bij de studie van Stijn Streuvels' Kerstekind">het werkje van <name type="person" reg="Meersseman, Pieter">P. Meersseman</name>
</rs>.</p>
Typografisch afwijkende tekst werd gecodeerd met het
<hi> element. In het
@rend attribuut werd de afwijking formeel beschreven:
<p>Al uw opmerkingen over de platen komen in aanmerking. - Ik heb eerder lust inhoud en Index der platen
<hi rend="
underline;linecolour.black"
>vooraan
</hi> te plaatsen: dan kan elk lezer, eer hij begint, eerst plaatjes kijken en zal de lezing dubbel aangenaam zijn. Formaat: het formaat dat gebruikt wordt is
<hi rend="
underline;linecolour.red"
>niet
</hi> dat van de proef ex.: ik heb enkele bladen papier ontvangen om te kunnen proeven maken op een nabijkomend formaat. Het formaat van de uitgave zal zijn 22.5 x I6 cm;, dus iets in den aard van de groote uitgave van de Vlaschaard. Zoo heb ik het besteld en verwacht het in den tweeden helft der maand. Het prospectus zou ik drukken op hetzelfde formaat als de uitgave van het boek en op hetzelfde papier dus mag de foto van den pêle-mêle op dit f
<hi rend="
underline"
>
<hi rend="sup">t</hi>
</hi> gemaakt worden. Dat gaat het best, om aan te bevelen, zoodat de kooper iets te voren ziet en weet.
</p>
De annotaties werden gegroepeerd in het
<back> gedeelte van de tekst. Binnen een
<div type="notes"> sectie is elke annotatie gecodeerd in een
<note> element, met een unieke identificatiecode binnen de brief in het
@id attribuut. Om de annotatie te verbinden met de juiste plaats in de brieftranscriptie, werden in de transcripties
<ptr> elementen toegevoegd waarvan het
@target attribuut verwijst naar de identificatiecode van de betreffende annotatie.
<text>
<body>
<p>Hierna het laatste nieuws sedert verleden Dinsdag! De duivel of liever de donkere dag heeft ons parten gespeeld, zoodat er niet fatsoenlijk kon gefotografeerd worden, zoolang we te Ingooigem waren en onder weg naar A. kwa de zon er reeds door, zoodat P.
Longinus zichten genomen heeft.<ptr target="n1"/> Ik bekwam dadelijk de noodige papieren om van elke kommandantur<ptr target="n2"/> waar P. Longinus moet foto's nemen de noodige toelating te bekomen. Die zaak is dus geregeld. Daar vernam ik, dat Prof. Teske pas 7 Juli vrij komt van een oefenperiode en dan dadelijk het papier zal vergunnen.<ptr target="n3"/> De een of andere dag beginnen we De Vlaschaard te zetten.<ptr target="n4"/> Vooraf echter worden U nog de proeven van Levensbloesem toegestuurd: de clichés zijn gister aangekomen en nu kunnen we vooruit.</p>
</body>
<back>
<div type="
notes"
>
<p/>
<note id="
n1"
>
<p>In zijn brief aan Streuvels van <xref doc="ls430617">17 juni 1943</xref> deelde Lannoo mee dat P. Longinus op woensdag [23 juni] bij Streuvels zou komen.</p>
</note>
<note id="
n2"
>
<p>Een Kommandantur is het bureau van de commandant. <bibl>
<name type="title" key="woltersDENL" reg="Wolters' Woordenboek Duits/Nederlands">Wolters' Woordenboek Duits/Nederlands</name>, p. 456</bibl>
</p>
</note>
<note id="
n3"
>
<p>Cf. verder de brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van <xref doc="ls430727" from="id(xr1)">27 juli 1943</xref>.</p>
</note>
<note id="
n4"
>
<p>D.i. de <rs type="title.roman" key="vlaschaard.druk14" reg="De vlaschaard">dertiende</rs> en <rs type="title.roman" key="vlaschaard.druk15" reg="De vlaschaard">veertiende druk van De vlaschaard</rs>.</p>
</note>
</div>
</back>
</text>
Merk op hoe noten 1 en 3 in het vorige voorbeeld een verwijzing naar een andere brief in de editie bevatten. Daarvoor wordt het <xref> element gebruikt. In het @doc attribuut wordt de identificatiecode van de brief in de editie gegeven; met het @from attribuut kan een specifieke geïdentificeerde passage in die brief worden bepaald.