FRANK·LATEUR
11-V-10
Weerde,
Beter laat dan nooit!! — Nu heb ik eindelijk uwe twee zware boeken binnen[1] en dank U maar aanstonds om het genot dat ze me aanhoudend verschaft hebben. Ik heb het zelfde gevoelen als toen ik een jongen van 12-14 jaar was, na het lezen van een boeienden Roman: spijt dat 't uit is! 't zou zonder eind moeten zijn. Heel zeldzaam heb ik nu nog dat gevoel van "vereenzelviging" met de gebeurtenissen, de innigheid met de handelende menschen. Ik vind het goed van ends ont ends,[2] maar ben me vooral bewust... hoe knap 't gedaan is en hoe al de verschillende toestanden even... sterk afgehandeld zijn, enfin watvoor een zwaar stuk werk het is. Eén dingen hindert me: de titel van het tweede boek, die "één voor één" miek[3] me wantrouwig of liever was me antipatiek bij 't eerste zien — en nu na de lezing schijnt me die titel niet "zwaar" genoeg niet "omvattend" genoeg voor zulk [2]een werk — ik dacht me iets als: Verbrokkeling, Ondergang of zoo. Die twee boeken zijn toch antithèzen — 't Eerste de opbouw, de expositie van 't geluk of 't zoogezegd geluk en die "één voor één" behelst wel 't opeenvolgen, de beurtgang maar niet het verval, de ondergang, en om het tragische ineenstorten van dat gelukkig huisgezin is het toch eigenlijk te doen? Enfin, dat is bijzaak, 't boek is 't bijzonderste, de naam doet er niet veel toe.
Dank u nog om den gewetensvollen en diepen blik dien gij in mijn twee laatste boeken hebt willen slaan en er de menschen hebt mede ingelicht.[4]
Groete hoogachtend u beiden
(handtekening Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
Herman Robbers, De roman van een gezin. Deel I: De gelukkige familie. Amsterdam, Elsevier, 1909. Dit deel telt 386 bladzijden. In 1910 verscheen het tweede deel (384 bladzijden): Herman Robbers, De roman van een gezin. Deel II: Eén voor één. Amsterdam, Elsevier, 1910.
Deze tweedelige roman handelt over de ondergang van een gegoede burgerfamilie. De vader, Croes, is bij het begin van het boek een levenskrachtige, optimistische vijftiger. Hij is directeur van een drukkerij en alles lijkt hem voor de wind te gaan. Na enkele werkstakingen en financiële problemen echter groeit hem alles over het hoofd; ook zijn kinderen kan hij niet langer dwingen in de richting die hij wil. In het tweede deel wordt beschreven hoe zij 'één voor één' de teugels over hun leven verliezen. Verbittering is hun gemeenschappelijke lot, op Jeanne na, die meer wilskrachtig is. Zij tracht de alomtegenwoordige tragiek van het menselijk bestaan te overstijgen, maar zal door haar zwakke gezondheid vroegtijdig overlijden. Met haar dood eindigt ook het boek.
[3]
miek: maakte (onvoltooid verleden tijd van 'maken')
[4]
In Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift verscheen in 1910 (20, 39, p. 354-358) een bespreking ('kroniek') door Robbers van Streuvels' tweedelig boek Najaar. Hij schreef: Streuvels, niet waar? Schijnt onuitputtelijk in zijn rustig voort-beschrijven en -vertellen, geen jaar gaat voorbij zonder vruchten van dien schoonen en krachtigen boom, zonder jonggeboren werk van hem. Dat dit werk niet altijd precies even mooi en betekenisvol, dat er verschil van waarde en gewicht is in zijn producten, wie zal er zich over verwonderen. Over het verhaal De boomen: Ik kende ze, die boomen, ik heb ze gezien voor ze geveld lagen. Streuvels was 't die ze mij aanwees en mij hun doodvonnis "vermondde". Als ik dit proza lees hoor ik weer zijn stem. En ik zie zijn heele figuur voor mij. Dit kleine opstelletje "De Boomen" zal blijven behooren tot Streuvels' meest onpopulaire maar niettemin schoonste werk. Daar past maar één woord op. Dat woord is: groot.
[5]
De novelle vangt aan met een evocatie van de lichtschakeringen bij een zonsopgang (in een kinderkamer).
