Den 17.7.1935
17 Juli '35
Herrn Stijn Streuvels17 Juli '35
Ingoyghem
bei Kortrijk
Hochverehrter Herr Streuvels!
Inzwischen ist nun Antwort von Frau Valeton eingetroffen, die ich Ihnen, um ganz sicher zu gehen, hier in wörtlicher Abschrift schicke.[1] Und heute schickt auch Herr Nimtz freundlicherweise Abschrift und Übersetzung Ihres Briefes vom 14. Juni an Herrn Blunck.[2]
Nun ist die Lage so richtig schön verwickelt, daß jeder Jurist sich mit wahrer Wonne auf sie stürzen würde, um daran Honorare zu verdienen, die keiner von sämtlichen Beteiligten ihm gönnen möchte! Die ganze Lage „schreit” sozusagen nach einem Kompromiß.
Um mir nun über die Schwierigkeiten und die ganze Situation klar zu werden, habe ich sie in der Anlage in knappster Form in einzelnen Punkten zusammengefaßt.[3] Daraus geht zunächst einmal hervor, daß Herr Pohl gegenüber Frau Valeton genau so verfahren ist wie gegenüber Fräulein Schmülling. Er rechnet „Prozente der Prozente von Prozenten” aus, so daß die Dinge völlig unübersichtlich werden, und will selber im späteren Verlauf beinahe das Dreifache des Übersetzerhonorars für sich einstecken, und dies in einem Fall, wo nun die Übersetzung wirklich sehr gut ist und er wenig Mühe damit hat!
[2]
Ich habe nun in den späteren Punkten des kleinen Exposés ein Kompromiß skizziert, das ich vorschlagen möchte. Wenn Sie einverstanden sind, möchte ich gern den Vertrag auf dieser Grundlage aufsetzen und Ihnen schicken.[4] Es trifft sich ja nun sehr glücklich, daß Herr Nimtz Sie über Sonntag besucht. Ich schicke auch ihm heute einen Durchschlag des kleinen Exposés mit den Vorschlägen und bitte ihn, die Sache mit Ihnen zu besprechen.
Die Antwort an Herrn Pohl[5] verschieben wir nun doch noch, bis wir Ihre Meinungsäußerung hier haben.
In aufrichtiger Verehrung
Ihr sehr ergebener
(handtekening Adolf Spemann)
(handtekening Adolf Spemann)
Annotations
[1]
Anna Valeton antwoordde op 14 juli dat Gerhart Pohl haar op 4 november 1934 schriftelijk volgende contractvoorstellen had gedaan m.b.t. het contract voor Liebesspiel in Flandern: 50 DM honorarium, waarin zijn begrepen: 1. de eerste 10.000 exemplaren van de Duitse uitgave, 2. de voorpublicatie, indien deze tot stand zou komen .... Voor de verdere oplage kreeg ze 20 procent van het netto-honorarium van Streuvels. Pohl had haar bovendien verzekerd dat Streuvels zich met deze voorstellen akkoord had verklaard. Een afschrift van deze brief van Anna Valeton wordt bewaard bij Spemanns brieven aan Streuvels.
[2]
Stijn Streuvels richtte op 14 juni 1935 een brief aan Hans Friedrich Blunck van de Reichsschrifttumskammer. Streuvels stelde de brief op in het Nederlands en Hans Nimtz vertaalde hem in het Duits. Streuvels schreef:
Ik wilde Uw raad inwinnen over eene ingewikkelde zaak waarin ik mij in een moeilijk parket bevind en de Präsident der Reichsschrifttumskammer bij te pas komt. Namelijk: Met mijn vroegere Duitsche vertalers en uitgevers heb ik veel onverkwikkelijke ondervindingen opgedaan - te lang om te melden - zoodanig dat ik langen tijd besloten was niets meer te laten vertalen of uitgeven in Duitschland. Tot, voor een paar jaren zich iemand aanbood als agent of Vermittler, die voorstelde als tusschenpersoon al mijne zaken met uitgevers en vertalers te regelen en mij van alle moeilijkheden te ontlasten; meteen deed hij mij een uitgever aan de hand (Engelhorns Nachf. te Stuttgart) die dadelijk bereid was de vertaling uit te geven van "Prutske" waarvan de duitsche tekst klaar lag.
Voornoemde agent (Gerhart Pohl te Wolfshau, Riesengebirge, Schlesien) liet mij voorhands een contract onderteekenen, dat ik - onbedrevene zakenman, om van allen last ontslagen te zijn, zonder achterdocht onderteekende.
Inmiddels mocht ik ondervinden dat de firma Engelhorn, en in 't bijzonder Dr. A. Spemann, de zaakvoerder der firma, met wien ik ondertusschen persoonlijk kennis had gemaakt, uitstekend en geschikte vertrouwbare lieden waren, en daarom teekende ik met deze firma een optie-contract waarbij in princiep al mijne verdere werken ter uitgave zouden voorbehouden worden.
Bij het verschijnen van dit laatste boek ontstonden echter zware moeilijkheden tusschen mijn Vermittler en mijne vertaalster, omdat hij haar onmogelijke voorwaarden stelde. Want G. Pohl had zich bij haar als mijn zaakgelastigde gerant aangesteld en stelde haar meteen de wet. Nu verneem ik dat Frl. Smülling (de vertaalster) heel het dossier van hare zaak met Pohl aan de Reichsschrifttumskammer heeft opgestuurd.
Met deze aangelegenheid werden er inlichtingen genomen over den persoon Pohl, die alles behalve geruststellend waren, o.a. dat hij opzettelijk op de uiterste grens verblijf zou hebben gezocht om desnoods buiten het land in veiligheid te komen. Zoo kwam het dat ik den uitgever mededeeling maken moest van mijn contract met Pohl, die na inzage er van, bevond dat zulk contract van rijkswege "unbillig betrachtet" werd. Verder schrijft dr. Spemann mij dat Herr Dr. Haupt v.d. ReichssK. op de hoogte is der zaak, en dat hij na inzage van zulk contract;;;;; entsetzt darüber gewesen sei! Verder: dat zulk soort Vermittler ongewenscht zijn in Duitschland, omdat zij alle zaken ingewikkelder maken en met een overdreven % van auteur en vertaler er van door strijken. De firma Engelhorn wilde bepaald geen zaken doen met Pohl als tusschenpersoon, en met Frl. Schmülling ook zou het bepaald misloopen, omdat zij eene idealiste is, en Pohl louter zakenman! Nu een en ander mij overtuigd had dat mijn contract met Pohl in elk geval kon en moest verbroken worden, heb ik aan Pohl geschreven dat ik ons contract opzegde. Daarop heeft hij gereageerd met een brief waarbij ik U hier afschrift mededeel, naast een afschrift ook van bedoelde contract.
Indien Gij geduld hebt gehad deze uiteenzetting te lezen, zult Gij weten waarover het loopt, en welke mijne positie is tusschen uitgever en Vermittler. De vraag is: wàt Gij mij aanraden kunt te doen,- of ik wèl gerechtigd ben het contract op te zeggen en te laten verbreken, ofwel ik aan Pohl verbonden blijven moet door het contract. Uit me-zelf weet ik niet hoe het van rechtswege daarmede gesteld is, en moest mij tot hiertoe laten geleiden door 't geen mij in vertrouwen geraden werd. Ik hoop dat ik bij U aan het rechte adres ben om eene uitkomst te vinden. Brief in Letterenhuis, S 935/B2, 100603/25
[3]
Het document 'Lage wegen Streuvels: Liebeshandel' bevindt zich bij de brief.
[4]
Het contract voor Liebesspiel in Flandern werd op 12 augustus 1935 door Engelhorn Verlag opgemaakt en ondertekend, op 13 augustus gaf Anna Valeton haar goedkeuring en Pohl ten slotte ondertekende het akkoord op 14 augustus.
[5]
Dit is het antwoord op de brief van Gerhart Pohl aan J. Engelhorns Nachf. van 10 juli 1935.
