Thielt, 9 Juni 1932.
Geachte Heer Lateur,
Voor de vlagjes wordt een volgenden keer gezorgd, dat er
meer wit rondom loopt.
[1] Met clicheurs geraakt ge steeds in schande: hierbij het vlagje uit het boek van
Ferrant,
[2] zooals ik het terug kreeg en ik kan maar niet denken, waarom ze die eenvoudige woorden uitgesneden hebben vermits ze toch andere geteekend hebben. Hoe geraken we daarmee effen bij den pastor?
Ik was zinnens op den plakbrief den prijs te drukken, doch alle tekstletters namen het cachet weg van de linoleum-snede. Daarom deed ik het niet. Aan V[laamse Toeristenbond] heb ik reeds geschreven.
"
Prutske"
[3] wordt verkocht tegen 75
fr[ank] ofwel 80
fr[ank] vrachtvrij.
[4] Zie maar eens ons akkoord na.
D[e ]h[eer] Abramsz koopt maar 500
ex[emplaren] van de
Russische Novellen;
[5] ik heb rap naar
Brand geschreven en er een
ex[emplaar] bijgevoegd en verwacht nu van daaruit antwoord; als die inschikkelijker is, neem ik hem natuurlijk aan.
[6]
Over de uitvoering van
De Pillecijns werk
[7] zal ik U alles mededeelen: ik zal speciaal Duitsch papier gebruiken.
Veen zou er ook maar 500
ex[emplaren] van nemen: dat vind ik niet samenwerken voor iemand, die uw werken omtrent alle mee in hun fonds hebben. Misschien vreezen ze nog altijd minderwaardig werk? Doch in elk geval vragen zij voor 1 Juli 25 schoongetrokken eerste vellen en zes stel toegestelde illustratie-afdrukken + opgave van omvang en prijs!!! Of we dat klaar krijgen? Ik schreef heden aan
De Pillecijn.
[8] Het nieuw soort clichés
[9] vraagt absoluut geen glanzend papier: het moet zacht en effen zijn. Dus geen waterlijnen als in "
Tieghem" en
["]De Vlaschaard".
"
Regenboog" schreef me gister nog, dat hij met U afrekent voor de luxe-
ex[emplaren][10]
[2]
"
Tegen Sterren en Wind".
[11] - Het papier werd op de vergadering te Roeselare goedgekeurd en daarbij U weet, dat in dit formaat (ongeveer Colombier)
[12] we niet veel keus hadden, zelfs niet bij van Gelder.
[13] Uw oordeel over de illustratie durf ik gerust onderschrijven, doch vermits ik uw luxe-uitgave moest overdrukken voor of na mijn gewone uitgave, moest de schrijver er zijn woordje over mee zeggen en zoo werd
Cantré van kant gezet. Machinaal is dat papier niet te plooien en alles werd op de cijfer van de bladzijde geplooid: de beste manier om goede resultaten te hebben (geplooid met de hand). Ik hoorde er ook reeds, die de uitgave met vleugels toch wel goed vonden en eigenaardig en er niet zullen aan raken.
Aan
Cantré heb ik geschreven.
[14] Het moet bepaald in twee kleuren: anders is het te doodsch.
Hoogachtend.
(handtekening Joris Lannoo)
Annotations
[1]
In deze brief antwoordt Joris Lannoo op het schrijven van Streuvels van
7 juni 1932.
De in de brief vermelde vlaggen, plakbrieven of affiches H. Lemaire, De taal van Stijn Streuvels, deel II/5, p. 1330 moesten het verschijnen van Tieghem, Het Vlaamsche lustoord aankondigen.
[2]
Het betreft hier het volgende boek: J. Ferrant,
Un saint de Flandre au XIe siècle: vie de Saint Arnold ou Arnulphe, évèque de Soissons. Bruges, Beyaert-Storie, 1887. De oude lithografie (185 x 280 mm), die werd ingekleefd tegenover het titelblad, kreeg het opschrift 'La chapelle La fontaine et le bois à Tieghem'.
[3]
Deze luxe-editie werd verdeeld over uitgeversmaatschappij L.J. Veen en H. Cayman. Beiden gaven 500 exemplaren uit onder hun naam. De niet verkochte exemplaren (een partij van 216 exemplaren en een partij van 200 exemplaren) wil Streuvels — twee jaar later — aan Lannoo aanbieden. In 1930 stelde Streuvels Lannoo voor, de vijfhonderd exemplaren voor België uit te geven. Dit durfde Lannoo niet aan en de uitgave kwam in handen van H. Cayman te Brugge. Blijkbaar kende de verkoop geen groot succes, aangezien H. Cayman zijn niet verkochte partijen (216 exemplaren) kwijt wil. Volgens het verkoopcontract van de
luxe-editie van Prutske zal Lannoo 416 exemplaren aan 50 fr. per exemplaar kopen. De manier van betaling geschiedde via maandelijkse aflossingen van 500 fr. Precies n.a.v. deze maandelijkse (niet-)betalingen kwam het tussen Streuvels en Lannoo in november 1934 tot een onenigheid.
[4]
Zó dat het port of de vracht door de afzender betaald wordt.
Van Dale, S-Z, p. 3858
[5]
Lannoo was aan het onderhandelen met uitgeverij Regenboog om
Drie Russische novellen over te nemen. Cf. brief van Regenboog aan Stijn Streuvels van
17 mei 1932. Op 13 mei 1932 had Lannoo de Amsterdamse uitgeverij Veen het volgende aanbod gedaan:
(...) "Regenboog"-uitgeverij geeft het op en biedt me de uitgave aan tegen 8 fr. het ex. 1500 ex. werden gedrukt zonder firmanaam en die wil ik U tegen inkoopprijs overlaten en de andere met den naam van "Regenboog van binnen in neem ik voor mij. Indien ik deze uitgave kan verwerken en heel overnemen kan ik van dezelfde firma de uitgave overnemen van een handschrift, dat me voor Vlaanderen zeer geschikt voorkomt. (...) Op 25 mei antwoordde Abramsz:
Naar mijn bescheiden meening hebt U aan de firma "De Regenboog" een wel wat te stijve prijs betaald om zijn boeken in bezit te krijgen, daar U mij 8 frs. vraagt bij 1500 ex. Het getal is mij te groot en de prijs te hoog. Ik zou aan die prijs graag het grootste gedeelte van mijn fonds als opruiming willen overdoen. Ik zou 500 ex. zonder firmanaam kunnen gebruiken tegen een veel lageren prijs dan 8 frs. Op 26 mei kan Lannoo tot zijn eigen vreugde de firma Veen goed nieuws brengen. Hij schrijft:
Ik ben nu op aanbiedingsreis met enkele nieuwe uitgaven en ontmoette gister te Antwerpen den zaakvoerder der firma, die De drie Russische novellen die Streuvels vertaalde zal overlaten. We zijn tot geen uitslag gekomen en ik was op het punt de zaak op te geven, doch heden kwam een telegram, die de zaak in orde bracht. Ik krijg een frank vermindering, dien ik Ued. ook met genoegen afsta. Ik zou echter omgaande antwoord van Ued. moeten ontvangen, omdat dh. Lateur die zaak wil geëindigd zien. Dit nog: het gaat niet, dat U slechts 500 ex. neemt van deze nieuwe uitgave die goed verzorgd werd. Ik wil wel het getal op 1250 fr., doch lageren prijs en mindere hoeveelheid gaat absoluut niet op. Ik kan in dit geval niet toegeven. Op 28 mei 1932 antwoordde Abramsz van de firma Veen als volgt op Lannoos nieuwe voorstel:
(...) haast ik mij U te berichten, dat ik van het boek "Drie Russische Novellen", om Uw aankoop in het belang van den Heer Lateur mogelijk te maken, mij neerleg bij den prijs van 7 frs. per exemplaar, gebrocheerd. Ik zal dan 500 ex. op mijn naam voor mijn vaste rekening nemen, Gij kunt mij er dan 750 ex. op gecombineerden naam in consignatie bij zenden. Ik zal mijn uiterste best voor dit boek doen. Wat maakt Gij in dit geval van het omslag, zijn die op naam van den Regenboog? Ingesloten doe ik U een ontwerp toekomen, zooals ik mij dit gedacht heb. De breedte moet dan 50 cM. worden. (...) Brieven in Archief Joris Lannoo te Tielt, classeur 4, briefwisseling S-Z, 1931-1932
[6]
Op 13 juni 1932 antwoordde Brand het volgende aan Lannoo:
In antwoord op Uw geëerd schryven van 7 dezer, deel ik U beleefd mede, dat ik voor de uitgave "Drie Russische Novellen" geen interesse heb. Dit genre boeken wordt in Holland heel moeilyk verkocht. Brief in Archief Joris Lannoo te Tielt, classeur 3, briefwisseling P-S, 1931-1932
[7]
Filip De Pillecijn was een werk over Streuvels aan het voorbereiden, nl.
Stijn Streuvels en zijn werk. De Amsterdamse firma Veen en uitgeverij Lannoo waren het oneens over wie het werk mocht uitgeven. Uiteindelijk verzorgde Lannoo de uitgave voor België, de firma Veen was verantwoordelijk voor de Nederlandse uitgave. De Vlaamse uitgave besloeg 202 pagina's. Ze werd gedrukt op zwaar kunstdrukpapier en gezet uit de Hollandse Medievalletter, 12 punten. 110 meestal onbekende foto's, tekeningen en facsimiles versierden de uitgave. Het boek kostte 30 fr. ingenaaid en 44 fr. gebonden in linnen. Er werden ook 50 genummerde exemplaren gedrukt op Russel With Artpaper en gebonden in linnen tegen 75 fr. per exemplaar. Het boek kreeg een sierlijk en gekleurd schutblad.
Catalogus Uitgeverij Lannoo 1933
[8]
Deze brief vonden we niet terug in de geraadpleegde archieven.
[9]
Op
12 februari 1932 schreef Joris Lannoo aan Streuvels:
Hierbij ook stuur ik Ued. twee reklames, die ik gister ontving: het gaat over een nieuwe manier van clicheeren. Zoo dit te doen is om b.v. op esparto met deze clichés te drukken, zouden we dit procédé kunnen gebruiken in het werk van De Pillecijn, zoodat de platen tusschen den tekst zouden kunnen geplaatst worden. Deze reclame vonden we niet terug in de geraadpleegde archieven. Uit een brief van Abramsz aan Streuvels konden we wel afleiden dat deze nieuwe manier van clicheren een techniek was, waarbij dubbeltooninkt werd gebruikt. Dit zou het uitzicht van koperdiepdruk nabootsen.
Brief van de firma L.J. Veen aan Stijn Streuvels van 17.05.1932, Letterenhuis, S 935/B2/Veen
[10]
De bedoelde brief van Regenboog aan Lannoo dateert van 7 juni 1932. Daarin lezen we het volgende:
Met vreugde ontving ik Uw accoord verklaring, daar ik niet meer verlangde dan alles in der minnen te kunnen regelen met den Heer Streuvels. Zoodra alles in orde komt en ik definitief accoord heb ontvangen zullen we alles ook kontraktueel vaststellen.
Als antwoord op Uwe verschillende vragen het volgende:
- I) Er liggen nog 1740 exemplaren by den drukker (plus 150 geb. exempl. dewelke echter naar my worden gezonden) Ik heb oogenblikkelyk gevraagd hoeveel er los en ingen. zyn en hoeveel met en zonder firmanaam. Zoodra ik dit bericht ontvang zal ik het U laten weten. Dan ontvangt U van my nog 260 ingn. exempl. Zoodra ik bericht ontvang zal ik U deze toezenden. Of heeft U misschien een camion dewelke Antwerpen aan doet?
- II) Ik zal aan Streuvels het honoraar betalen voor de gebonden exemplaren. U bezorgt hem de gewone exempl. en rekent het honoraar hiervan met hem af.
- III) U heeft dus te betalen aan de drukker: 2000 X 2.9 of 5800.-fr. U kunt daarvoor rechtstreeks met de drukker onderhandelen. Gelieve hiermede echter te wachten tot wy volledig tot accoord zyn dan schryf ik hem hierover eerst en tref ook eene regeling tot betaling van het ontbrekende bedrag.
- IV) Ik wil wel gedurende enkelen tyd tot de prospectussen klaar komen myne clichés afstaan in bruikleen, ze afstaan kan ik ze echter niet. Deze oesterstempels kosten my samen 875.- fr., U zult dus begrypen dat ik ze bezwaarlyk kan wegschenken. - Wilt U my echter voor al de clichés dus ook voor de beginletters dewelke in tweede kleur in het boek voorkomen, de clichés voor de banden, alsmede die van de ingenaaide exempl. 350 fr. betalen (U kunt dat wellicht samen doen met Holland) dan ben ik genegen ze U aan deze pryzen te verkoopen. U zult me ook hierin niet kunnen beschuldigen te veel te vragen!)'
Brief in Archief Joris Lannoo te Tielt, classeur 3, briefwisseling P-S, 1931-1932
[11]
Edward Vermeulen,
Tegen Sterren en Wind. Tielt, J. Lannoo, 1932. Met illustraties van Jozef Speybrouck. Naast de gewone reeksuitgave (De Volledige Werken) werden 350 luxe-exemplaren gedrukt op Hollands Pannekoekpapier.
Edward Vermeulen werd in 1931 zeventig jaar. Enkele vrienden richtten ter gelegenheid van zijn verjaardag een feestcomité op, dat een huldiging voor deze Vlaamse schrijver organiseerde. Op het feest, dat op 18 oktober 1931 te Roeselare plaatshad, huldigde men niet alleen de persoon Vermeulen en zijn zeventigste verjaardag, maar ook het verschijnen van zijn twintigste boek De Reis door het Leven en het toen net voltooide, maar nog niet uitgegeven, tweeëntwintigste boek Tegen Sterren en Wind. Een doorslag van de overeenkomst tussen Frank Lateur en Achiel Denijs namens het 'Komiteit ter Huldiging van Warden Oom te Roeselare' en Joris Lannoo, d.d. 15 februari 1932, wordt bewaard in het Archief Joris Lannoo te Tielt (Classeur 3, briefwisseling P-S, 1931-1932). Het vermeldt o.a. dat Lannoo 350 exemplaren van Tegen Sterren en Wind drukt op 'Holl. papier nr. 282 der Firma Pannekoek'. 'Elk boek zal kort verslag bevatten van de feestelijkheden en de lijst der inschrijvers. Prijs onder Ingres-omslag: 30 fr. Betaling: onmiddellijk na levering.'
[12]
De benaming Colombier en de maten die bij dit standaardformaat horen, werden vastgelegd in het Papierbesluit van 1922. Colombierformaat: 85 x 62 cm; gesneden pagina: 20 x 15 cm.
H. Van Krimpen, Boek over het maken van boeken, p. 54-55
[13]
Van Gelder is een van de grootste papierfabrikanten van Nederland. In 1784 begon Pieter Smidt Van Gelder zijn loopbaan als papierfabrikant in een van de vele Zaanse molens. Naarmate het productievermogen toenam, groeide ook het aantal fabrieken van de firma van Gelder. Ze nam een voorname plaats in in de papierindustrie, zowel in Nederland als in de rest van de wereld.
Jane De Iongh, Van Gelder zonen 1784-1934, p. 7 e.v
[14]
Deze brief vonden we niet terug in de geraadpleegde archieven.