Thielt, 13/9/'32.
Sept[ember]
Waarde Heer Lateur,
Sedert gister is ons meisje buiten gevaar
[1] en hebben we hulp. Heden reeds is moeder-de-vrouw weder in 't bureel binnen en ben ik van een heelen boel werk verlost. Wij zijn dus uit de "miserie", doch vergeten de uwe niet, waarvan U een woord zegt in uw laatste brief.
[2] Ik weet er niets af, doch bij ons beiden rees het vermoeden, dat het is, zooals
Vondel dichtte: de kleine treedt op 't kleed, de groote treedt op 't hart.
We zijn er fel mee begaan, omdat we als ouders weten hoe lastig het moet zijn. We kunnen U niet helpen, doch willen doen wat we kunnen. Moeder heeft reeds denzelfden avond, dat we uw brief ontvingen de heele bende kleuters doen bidden om kracht en sterkte in de beproeving die U overkomt en
[ ]om een gunstige oplossing indien mogelijk. Moge het niet nutteloos geweest zijn!
En nu onze zaken: Eerst de kleine zaken vooraleer de verwarde kluw van "
Regenboog" aan te pakken.
[3]
We zullen eerstdaags moeten "
Kerkhofblommen" aanpakken.
[4] Moeten we den tekst niet gebruiken van de jubileumuitgave, zoodat deze nu eens definitief zou worden.
[5] Zoo ja, kunt U hem bezorgen? Misschien in losse bladen: dat zou dan reeds in orde zijn en gebruikt kunnen worden voor de volledige uitgave bij een aanstaanden herdruk.
De Vlaschaard is zeker aanstaande week Dinsdag af en voor Zondag 25 dezer overal in de boekhandels ook bij U. Van de gebonden ex[emplaren] ben ik zinnens de omslagteekening van Cantré te gebruiken. Of verkiest U de gewone band der kleine deeltjes? Ik meen, dat het voor deze jubileumuitgave best iets speciaals zou zijn. Een woordje a[lstublieft]
De bibliografie gaat hierbij:
[6] ik bestatig, dat waar alles vermeld werd,
Tieghem vergeten werd. Is het niet zoo?
Hierbij onder afzonderlijken omslag een heelen hoop papier. Proef van den omslag van
De Pillecyns boek, die ge moogt behouden.
[7] Ook nog een proef van het deel van het handschrift, dat we reeds ontvingen. (Er ontbreken nog het biografisch deel, een hoofdstuk over uw stijl, meen ik en dan een "lyrisch slot")
[8] Naar mijn raming wordt het een boek van zeker 250
bl[ad]z[ijden] en ik geloof dat het heel nieuw zal zijn als uitgave en uitwerking. Aanstaande week zullen alle foto's geclicheerd zijn, wordt er een tweede proef gemaakt en zal ik U een nieuwe proef met de afdrukken bezorgen. Al wat ik zend moogt ge behouden, alleen zou ik een verbeterde proef van de bibliografie terug verlangen indien er iets aan moet verbeterd worden. Het smal zetsel is voor "
De Vlaschaard" en het breed voor
De Pillecyn's boek. In "
De Vlaschaard" zou ik de vertalingen niet opnemen. Of vindt U het toch gewenscht?
"
3 Russische Novellen".- Ik heb aandachtig het heele dossier nagezien
[9] en kom tot dit besluit: ik treed op als de uitgever van zoodra
Rigouts alle voorwaarden vervuld heeft, die ik niet kan vervullen. Dit is nu geschied, meen ik, en zal dan ook van heden af gaarne met U de finantieele kwestie bespreken. Uw eereloon blijft U natuurlijk vol
[2]ledig uitbetaald door mij. Alleen moet ik zooals ik reeds vroeger deed en met meer reden dan te voren, gemak van uit betaling vragen. Het gaat er buitengewoon erg aan toe in de boekhandelswereld: betalingen van belangrijke sommen zijn uiterst zeldzaam en groote bestellingen ontvangen we haast niet meer. Steeds elken dag 1
ex[emplaar] van dit, en 1
ex[emplaar] van dat en twee van iets anders. Ik ben er zelf reeds mede bezig wat gebeuren zal met alle betalingen van de leveringen van "
De Vlaschaard", die ik aanstaande week zal doen. Vertrouwelijk kan ik U mede deelen, dat er een speciale kommissie gevormd werd in den schoot van de
Vl[aamsche] vereeniging tot bevordering van het Boekwezen[10] om de uitgevers en boekhandelaars met elkaar te doen overeenkomen in zake betalingen. - Het schijnt, dat we mogen verandering in den crisistoestand verwachten: ik geloof er intusschen nog niets van! Wat we best zouden doen, dat is onder elkaar eens de finantieele punten van onze akkoorden bespreken, als ge een of anderen dag na 4 uur in Kortrijk zijt. Indien gij er in de eerste tijden niet komt, dan kom ik desgewenscht zelfs naar Ingooigem. Ik zou dus graag gemak hebben in zake betalingen en de zaken zoo kunnen regelen, dat de geldkwestie opgelost wordt tot ons beider voldoening en in dit opzicht nooit de minste wrijving kan komen, want in de eerste maanden zal ik U nog al een sommetje moeten afdragen. De maandelijksche afkorting van
Prutske[11] (dat maar niet gaan wil) + de laatste afbetaling "
Tieghem"
[12] + "
De Vlaschaard"
[13] + vermoedelijk "
Kerkhofblommen", zonder te spreken van de gebeurlijke verkochte
ex[emplaren] van "
Reynaert["].
[14] Dus een heele reek
[15] en geen kleine sommen.
Ik vergat hooger te zeggen, dat Veen de exploitatie van de Russische Novellen voor Nederland in handen heeft. Hij behield de geb[onden] ex[emplaren] om enigszins te pogen wat winst te maken; ik nam alleen de ing[ebonden] die hier gemakkelijker verkoopen, doch [kan] en zal steeds geb[onden] ex[emplaren] leveren en zal er in voorraad hebben. (Initialen Joris Lannoo)
Ik eisch nu van "
Regenboog", dat hij U het eereloon voor de gebonden
ex[emplaren] betaalt ofwel met mij akkoord maakt over de betaling van het eereloon, zoodat dan alles
absoluut tusschen ons zou gaan. Ik schrijf
Rigouts daar nu over
[16] en laat het U gauw weten, want ik meld hem, dat ik niets aan neem zoolang dit laatste punt, dat moeilijkheden kan verwekken, niet klaar is. Dat zal nu eindelijk het einde worden.
In een der eerste nummers van "
Ons Volk ontwaakt" komt een bijdrage van
Filip over U en uw werk met verscheidene foto's die nu bij den clicheur zijn.
[17] Ik poog hetzelfde met de andere illustraties en ook met de radio.
Intusschen hoogachtend.
(handtekening Joris Lannoo)
Annotations
[1]
De amandelen van Joris Lannoos dochter Godelieve werden operatief verwijderd en daar waren nadien wat complicaties bij gekomen.
[3]
Lannoo was nu al geruime tijd aan het onderhandelen met uitgeverij Regenboog om
Drie Russische novellen over te nemen, maar er kwam maar geen schot in de zaak. Lode Rigouts van uitgeverij Regenboog bezorgde Streuvels het contract voor
Drie Russische novellen op
22 juni 1931. Daarin wordt o.a. bepaald dat de bundel op maximum 3000 exemplaren zou verschijnen en dat er 20 genummerde exemplaren op Hollands papier zouden uitgegeven worden. Als honorarium zou Streuvels 5000 fr. ontvangen, aangevuld met 30 gewone exemplaren (waarvan 15 gebonden) en 10 luxe-exemplaren (in losse vellen). Op 7 september 1932 schreef Lannoo nog aan uitgeverij Regenboog:
Sedert maanden nu dat er gewerkt wordt, om de overname van de "3 Russische Novellen" in orde te brengen, heb ik in deze zaak niets dan miseries gekend[.]
Ik ga akkoord de uitgave over te nemen, omdat een deel der uitgave geen firma dragen: het blijkt achteraf, dat er toch op den omslag uw firmanaam staat en ik word in moeilijkheden gebracht met mijn hollandsch medeuitgever. Ik heb nog de kosten voor mij van nieuwe omslagen te laten maken en op te zenden. Ook het cliché moet diensvolgens gewijzigd worden en brengt me extra-onkosten.
De presentex. van den schrijver te zenden is zoo hinkend gegaan, dat het nog niet in orde is en dat de vertaler me voortdurend lastig valt zoodat onze betrekkingen die totnogtoe steeds in volle verstandhouding geschied zijn er onder dreigen verbroken te worden. Ik wordt verweten, dat ik hem door U sedert maanden laat aan het lijntje houden. Waarom werden nog stees de gebonden luxe-ex. niet aan den schrijver (vertaler) niet gezonden. Ik vroeg het U verleden week nog. U beloofdet mij, dat alles zou gezonden worden. Dh. Lateur ontving geb. ex. der gewone uitgave en geen luxeex. en ik ontving spijts uw belofte nog steeds geen gebonden ex.
Nu is mijn geduld werkelijk ten einde en ik wil in geen moeilijkheden komen met den heer Lateur door uw schuld, want hij houdt geweldig aan die luxe-ex.
Daarom zal ik [in] den loop der week alles naar Turnhout terugsturen en vragen, dat ook uit Amsterdam alles terugkeert. (...) Een afschrift van de brief van Lannoo aan Regenboog wordt bewaard in het Archief Joris Lannoo te Tielt, classeur 2, briefwisseling H-U, 1932-1933
[4]
Lannoo wou een nieuwe uitgave brengen van
Kerkhofblommen van Guido Gezelle. Hij deed dit voorstel reeds in zijn brief aan Streuvels van
11 augustus 1932. Cf. voor de afloop van deze kwestie o.a. de brief van Streuvels aan Lannoo van
12 oktober 1933.
[5]
D.i. de
Jubileumuitgave van Guido Gezelle's Volledige Werken. 18 delen. Antwerpen, Standaard Boekhandel, 1930-1939. Tekstkritisch uitgegeven, ingeleid en verklaard door P. Allossery, F. Baur, E. De Cuyper en Al. Walgrave. Dit volledige werk van 5115 bladzijden werd uitgegeven naar aanleiding van het eeuwfeest van Gezelles geboorte in 1930, dat door het Guido Gezelle-comité (met o.a. Prof. Baur) georganiseerd werd.
Jubileumcatalogus van de N.V. Standaard-Boekhandel uitgegeven ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan 1924-1949, p. 23 Drukkerij Erasmus te Gent drukte de volledige reeks.
E. De Bom, Guido Gezelle Bibliographie, p. 5; Kort overzicht van de geschiedenis van L.J. Veen's uitgeversmaatschappij, p. 68; Het boek in Vlaanderen, p. 57
[6]
Op blz. 200 en 201 van
Stijn Streuvels en zijn werk bevindt zich 'Stijn Streuvels' Bibliographie', daarna worden de 'vertalingen van Stijn Streuvels' werk' (p. 201-202) in het Duits, Engels en Frans opgesomd.
[7]
Filip De Pillecijn was een werk over Streuvels aan het voorbereiden, nl.
Stijn Streuvels en zijn werk. De Amsterdamse firma Veen en uitgeverij Lannoo waren het aanvankelijk oneens over wie het werk mocht uitgeven. Uiteindelijk verzorgde Lannoo de uitgave voor België, de firma Veen was verantwoordelijk voor de Nederlandse uitgave. De Vlaamse uitgave besloeg 202 pagina's. Ze werd gedrukt op zwaar kunstdrukpapier en gezet uit de Hollandse Medievalletter, 12 punten. 110 meestal onbekende foto's, tekeningen en facsimiles versierden de uitgave. Het boek kostte 30 fr. ingenaaid en 44 fr. gebonden in linnen. Er werden ook 50 genummerde exemplaren gedrukt op Russel With Artpaper en gebonden in linnen tegen 75 fr. per exemplaar. Het boek kreeg een sierlijk en gekleurd schutblad.
Catalogus Uitgeverij Lannoo 1933
[8]
Inhoudstafel
Stijn Streuvels en zijn werk:
- Uitleg bij de platen, p. 7
- Van Frank Lateur tot Stijn Streuvels, p. 11
- Het Werk van Stijn Streuvels, p. 31
- De Kunst van Stijn Streuvels, p. 151
- Op het Lijsternest, p. 196
[9]
De briefwisseling tussen Lannoo en Regenboog en die tussen Lannoo en Van Mierlo, de drukker van
Drie Russische novellen wordt bewaard in het Archief Joris Lannoo te Tielt (classeur 3, briefwisseling P-S, 1931-1932; classeur 2, briefwisseling H-U, 1932-1933; classeur 3, briefwisseling V-Z, 1932-1933).
[10]
Vanaf 1930 namen de Vereeniging ter Bevordering van het Boekwezen en de Vereeniging van Vlaamsche Letterkundigen jaarlijks het initiatief tot 'De Week van het Vlaamsche Boek'. In deze week, steeds begin november, werd het Vlaamse boek op alle mogelijke manieren gepromoot: men organiseerde een tentoonstelling, 'een prijskamp' voor het mooiste boek en een wedstrijd voor de lezers. Ook de boekhandelaars deden hun best om in die week het Vlaamse boek zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Uit deze Boekenweek groeide in 1932 de Boekenbeurs, waarop jonge Vlaamse uitgevers en Nederlandse importeurs hun werken konden tentoonstellen.
Anderhalve eeuw boektypografie 1815-1965, p. 324; Elektronische NEVB
[11]
Deze luxe-editie werd verdeeld over uitgeversmaatschappij L.J. Veen en H. Cayman. Beiden gaven 500 exemplaren uit onder hun naam. De niet verkochte exemplaren (een partij van 216 exemplaren en een partij van 200 exemplaren) wil Streuvels — twee jaar later — aan Lannoo aanbieden. In 1930 stelde Streuvels Lannoo voor, de vijfhonderd exemplaren voor België uit te geven. Dit durfde Lannoo niet aan en de uitgave kwam in handen van H. Cayman te Brugge. Blijkbaar kende de verkoop geen groot succes, aangezien H. Cayman zijn niet verkochte partijen (216 exemplaren) nu kwijt wil. Volgens het verkoopcontract van de
luxe-editie van Prutske zal Lannoo 416 exemplaren aan 50 fr. per exemplaar kopen. De manier van betaling geschiedde via maandelijkse aflossingen van 500 fr. Precies n.a.v. deze maandelijkse (niet-)betalingen kwam het tussen Streuvels en Lannoo in november 1934 tot een onenigheid.
[12]
Volgens het contract (artikel 2) voor
Tieghem, Het Vlaamsche lustoord moest Streuvels
0.80 frs. per gedrukt exemplaar honorarium krijgen,
dat is de gezamenlijke som van 4000 (vierduizend) franken. Deze som moest als volgt uitbetaald worden:
de helft (2000 frs.) bij het verschijnen van het boek,- vastgesteld op uitersten datum van 1 Augustus 1932 - en de andere helft (2000 frs.) drie maanden daarna, zijnde 1 November 1932.
[13]
Volgens het contract (artikel 2) voor
de negende druk van De vlaschaard moest Streuvels
de som van 20.000 (twintigduizend) franken ontvangen. Deze som moest als volgt uitbetaald worden:
de eerste som van 5000 frs. bij het verschijnen van het boek, uiterlijk op 1 September van negentien honderd twee en dertig; eene tweede som van 5000 frs. 1 November van hetzelfde jaar; eene derde som van 5000 frs. op 1 Januari van negentienhonderd drie en dertig en eene vierde en laatste betaling van 5000 frs. op 1 Maart van hetzelfde jaar negentienhonderd drie en dertig.
[14]
Lannoo hielp deze exemplaren 'opruimen'.
[15]
Reek = (gewestelijk, Zuidnederlands) rij, reeks
Van Dale, J-R, 2775
[16]
De brief van Joris Lannoo aan Regenboog d.d. 13 september 1932 wordt bewaard in het Archief Joris Lannoo te Tielt, classeur 2, briefwisseling H-U, 1932-1933.
[17]
Dit artikel verscheen in:
Ons Volk. Jaargang 18, nr. 50, 11 december 1932, p. 785-788. Het nummer, met een foto van Streuvels op de voorpagina, was volledig gewijd aan de West-Vlaamse auteur. De Pillecijns bijdrage 'Streuveliana' bevat bovendien nog volgende foto's:
- - Streuvels met hoed als landwerker (handen in de zij, gestreept onderhemd): 'Den voormiddag in den hof met boomen en planten bezig.'
- - 'Element: Lucht.'
- - 'Voeten die vast op den grond staan.'
- - 'De boomen van ongediert gezuiverd houden den mensch lenig en stevig.'
- - 'Winterwerk: Onder 't licht der lamp.'
- - 'Het werktuig.' (close-up van pen)
- - 'Krabbel van een Waalschen schilder.'