THIELT, 9 October 1933.
Waarde Heer Lateur,
Ik vind het zoo buitengewoon gemakkelijk op Lijsternest brieven te schrijven zooals ik er verleden week een ontving.[1] Ik heb in alle oprechtheid en eerlijkheid met U akkoord gesloten[2] en tracht het te voldoen, doch U wilt geen rekening houden met de toestanden, die achteraf voorgekomen zijn en van mij het onmogelijke vragen. Ik zat hier al zoo blij, - al had niemand van de traagbetalende clienten, die me groote sommen verschuldigd zijn, afbetaald, - dat ik U 5000 fr[ank] zou kunnen opzenden, - die ik niet binnenkreeg met boeken verkoopen, want het zou voor U zeer, zeer leerzaam zijn eens een kijkje in mijn boeken te nemen, - en daar ontdekt Warden Oom een check, dien ik hem zond den 16 Juni 1930, die ik reeds lang op mijn bankrekening had ingeschreven als betaald vermits hij afgegeven was en dat zeker niemand vergeet checks ter incassering aan te bieden! Bij Warden Oom was dat wel gebeurd en verleden week kreeg ik dien op mijn maag en het was nog een heele historie dien uitbetaald te krijgen omdat dergelijke papieren maar drie maand geldig zijn! En zoo was ik mijn ponke geroofd[3] en ziet ge dat er nog menschen moeten zijn, die geen geld noodig hebben! Ik heb U natuurlijk uitgesteld, omdat ik overtuigd was, dat U het niet dringend noodig had en dat ik andere schuldeischers had die het wel noodig hadden, - vermits de Gezelle-uitgave toch ter pers is en U toch 50.000 fr[ank] vooraf zoudt ontvangen, waarvan U een deel toekwam.[4] Het gaat U natuurlijk allemaal niet aan wat ik schrijf doch ik wil U toch even laten zien, dat het wel ernstig is en dat de toestanden zoo zijn, dat ieder er rekening mee houdt en dat U het ook wel zult doen. Moet ik nu het Bedevaartkomiteit ondermeer gaan lastig vallen en zeggen, dat U me absoluut tot betalen dwingt[5] ik zou het niet graag doen, noch voor U noch voor mezelf, als lid van dit comité. U moet ook al opgemerkt hebben, dat er in ons vak in de laatste dagen verandering gekomen is, waarom zou het anders de uitgeverij "Het Kompas" een namelooze Vennootschap geworden en waarom zou de firma Siffer ineens versmolten geworden zijn met de Standaard-boekhandel?[6] Ik bezit hier een brief van de Vl[aamsche] Drukkerij, die de werken van Warden OOm van de Vl[aamsche] Boekenhalle overgenomen had, waarin me Piot,[7] Pee Vlaminck[8] en de andere boeken, die toch van het best verkoopbare zijn, van wat op de markt is, aanbieden tegen 1/4 van den verkoopprijs, dus tegen 5 fr[ank] een boek van 20 fr[ank]: het aanbod is heel voordeelig, doch ik heb geen 50.000 fr[ank] beschikbaar zelfs niet in de eerste maanden! Deze enkele voorbeelden zeggen U genoeg en bewijzen U dat er geen den minsten kwaden wil in 't spel is. Ik ben dan zinnens in afwachting, dat mijn klienten betalen met kleinere sommen af te betalen op uw postrek[ening] dan kort het toch af en zult U zien, dat het niet aan goeden wil ontbreekt.
[2]
Ik heb het nog zoover niet gebracht, dat ik een dochter moet uitzetten - en ondertusschen hartelijke gelukwenschen voor Juffr[ouw] Paula en U![9] - maar ik heb schrijvers af te betalen en machienen die nog niet heel en al vereffend zijn, terwijl een steenhoven boeken niet van den zolder weg willen, - daarbij loopen er hier zes naar school en we krijgen het ook niet voor nieten!
Ik ben voorloopig blij, die Noordsche Vertellingen niet te moeten uitgeven: dan verzwaar ik mijn schulden bij U niet![10] En de boekhandels toonen zoo weinig belang voor nieuwe uitgaven: enkele ex[emplaren] bestellen en de uitgever blijft met de 9/10 der oplage zitten. Ik vroeg aan De Vaere het handschrift terug te willen bezorgen en zal het U zoodra 't in mijn bezit is, dadelijk doorsturen. Zorg a[lstublieft] bij gelegenheid mij zijn teekening terug te sturen.
De nieuwe uitgave van Kerkhofblommen is er echter reeds door en de eerste ex[emplaren] werden verleden Woensdag verzonden.[11] Ik ben echter twee dagen afwezig geweest en kon U dit niet vroeger schrijven. Ik verwachtte reeds vroeger het kontrakt, dat ik U in mijn vorig schrijven[12] gevraagd had.
Met de woorden: "de andere uitgave van Vertellingen is uitgeput", bedoelde ik dat de andere uitgave van Vertellingen uit het Hooge Noorden uitgeput is.[13] Vertellingen uit 't Jaar Nul is bijlange nog niet uitgeput; bij mij worden ze af en toe gevraagd, doch ik kwam overeen, met Veen, die er nog een groote partij van heeft, die geleidelijk van hem over te nemen, zoodra hier alles zou op zijn.
Hoogachtend gegroet.
Annotations
[1]
Cf. brief van Stijn Streuvels aan Joris Lannoo van 4 oktober 1933.
[2]
Volgens artikel 2 van het akkoord voor de negende druk van De vlaschaard d.d. 23 maart 1932 moest Streuvels 20.000 fr. honorarium ontvangen van Lannoo, uit te betalen in vier stortingen van 5000 (vijfduizend) franken, en wel op deze wijze: de eerste som van 5000 frs. bij het verschjnen van het boek, uiterlijk op 1 September van negentien honderd twee en dertig; eene tweede som van 5000 frs. 1 November van hetzelfde jaar; eene derde som van 5000 frs. op 1 Januari van negentienhonderd drie en dertig en eene vierde en laatste betaling van 5000 frs. op 1 Maart van hetzelfde jaar negentienhonderd drie en dertig.
[3]
Ponke = holte, bergplaats waarin men iets verstopt, inzonderheid plaats waar men zijn opgespaarde geld bewaart; spaarpot. Bij overdracht tevens voor een hoeveelheid opgespaard geld. Soms ook zonder lidwoord, geheel als synoniem van 'geld' gebezigd. Woordenboek der Nederlandsche taal, deel 12 (2), Pletten-quoyer, p. 3286
[4]
In 1934 verscheen: Guido Gezelle, Dichtwerken. Amsterdam, L.J. Veen's Uitgevermaatschappij, 1934, 2 delen. De firma Veen zou 10.000 exemplaren op haar persen drukken. Lannoo zou hiervan 5.000 exemplaren overnemen ter exploitatie in Vlaanderen.
[5]
Sinds 1921 wordt jaarlijks aan het eind van de zomer in Diksmuide een IJzerbedevaart georganiseerd, bedoeld als herdenking van de gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Joris Lannoo was van 1921 tot 1934 lid van het IJzerbedevaartcomité onder voorzitterschap van F. Daels. Naar aanleiding van de vijfde bedevaart naar de graven van de IJzer op 31 augustus 1924 werd Lannoo lid van de raad van beheer van het IJzerbedevaartcomité. J. Bal, De Yzerbedevaarten als reflector van twintig jaar Vlaamse Beweging 1920-1939, p. 22, 58 en 61
Het IJzerbedevaartcomité moest aan Lannoo nog 19.000 fr. schulden afbetalen. Pas dan kon Lannoo zijn schulden met Streuvels vereffenen. Cf. reactie van Stijn Streuvels op 4 oktober 1933.
[6]
Op 14 juli 1924 werd de Standaard Boekhandel tengevolge van zijn bloeiende bezigheid een Naamloze Vennootschap. De krant De Standaard werd de grootste aandeelhouder. Op dat moment deed Maurits De Meyer zijn intrede als directeur van de boekhandel. Hij bleef in deze functie werkzaam tot 1960. Zijn opdracht bestond erin de filialen in Brussel en Antwerpen uit te bouwen en een breed uitgavenfonds op te zetten. Een eerste belangrijke uitbreiding van de Standaard Boekhandel vond plaats in 1926. Er werd een afdeling geopend in de Naamsestraat in Leuven door de overname van de Vlaamsche Boekenhalle, toen de enige Vlaamse boekhandel in de universiteitsstad. Op 1 oktober 1933 gebeurde dat in Gent, met de overname van de boekhandel Siffer. In de jaren '30 behoorde Streuvels tot het literaire fonds van de uitgeverij met werken als Lenteleven (1938) en De teleurgang van den Waterhoek (1939). Gedurende de Tweede Wereldoorlog bleef de Standaard Boekhandel onder de leiding van De Meyer gewoon verder werken. Precies tijdens die periode kwam er als gevolg van de leeslust van de mensen een samenwerking met de drukkerij-uitgeverij Lannoo tot stand bij het uitbrengen van de Lijsternestreeks.
[7]
Edward Vermeulen, Piot. Leuven, De Vlaamsche Boekenhalle, 1923, 352 pp.
[8]
Edward Vermeulen, Pee Vlaminck. In 't ouderlijk nest. Leuven, De Vlaamsche Boekenhalle, 1925, 174 pp.
[9]
Op 12 oktober 1933 huwde Streuvels' oudste dochter Paula met Dr. Vandemeulebroecke. Op 29 juli 1934 meldt Streuvels de geboorte van een eerste kleindochter te Machelen.
[10]
Vertelsels uit 't Hooge Noorden, een in het Nederlands vertaald werk van Asbjörnson, werd in 1934 niet door Lannoo maar door uitgeverij Pax uit Den Haag onder de titel Sagen uit het hooge Noorden op de markt gebracht. R. Roemans en H. Van Assche, Bibliografie van Stijn Streuvels, p. 203
[11]
Lannoo wou een nieuwe uitgave brengen van Kerkhofblommen van Guido Gezelle. Hij deed dit voorstel reeds in zijn brief aan Streuvels van 11 augustus 1932. Cf. voor de afloop van deze kwestie o.a. de brief van Streuvels aan Lannoo van 12 oktober 1933.
[12]
Cf. briefkaart van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels d.d. 22 september 1933.
[13]
D.i.: P. Chr. Asbjörnsen en J. Moe, Vertelsels uit het Hooge Noorden. Antwerpen, Het Vlaamsche land, 1922, 58 pp. Uit de reeks Vlaamsche jeugd. Vertaald door M.E. Belpaire. Geïllustreerd door Sam. De Vriendt.
