16 1 '43.
Den Heer Frank Lateur, IngooigemGeachte Heer,
Donderdag is de heer Demeyer hier geweest en we hebben veel zaken besproken en meteen zal alles in uw laatsten brief bevat beantwoord worden.[1]
Ik vergat in een vorig schrijven te zeggen, dat alle beschikbare deelen van de luxe-uitgave[2] ingeschreven zijn, zoodat ik niets meer beschikbaar heb. Ik zal zien of we geen 50 luxe-ex[emplaren] kunnen maken, maar ik zie er toch tegen op deze in drie deelen te scheiden. Is daarvoor geen andere oplossing? Daarover heb ik niet gedacht met d[e ]h[ee]r Demeyer te spreken en wacht er mee tot ik uw oordeel ken.
Ik vergat in een vorig schrijven te zeggen, dat alle beschikbare deelen van de luxe-uitgave[2] ingeschreven zijn, zoodat ik niets meer beschikbaar heb. Ik zal zien of we geen 50 luxe-ex[emplaren] kunnen maken, maar ik zie er toch tegen op deze in drie deelen te scheiden. Is daarvoor geen andere oplossing? Daarover heb ik niet gedacht met d[e ]h[ee]r Demeyer te spreken en wacht er mee tot ik uw oordeel ken.
"Dood & Leven in den Ast"; daarvoor stelt de heer Demeyer papier beschikbaar zoodat ongeveer 150 ex[emplaren] op hollandsch Van Gelder en eenige ex[emplaren] op Ossekop en op Auvergne zullen kunnen gedrukt worden;[3] Daar we beiden geregeld vraag hebben naar Het Glorierijke Licht zouden we samen met dit werkje in een deel S[in]t Jan, Boom en Morgenstond uitgeven op Munstervelum getint en eenige ex[emplaren] op Hollandsch, vermoedelijk de beide uitgaven met oorspronkelijke teekening of etsen voor de enkele speciale ex[emplaren][4] Ik lever het papier voor deze laatste ex[emplaren] We zullen voor beiden moeten, volgens het papier in voorraad, werken. Ik verneem over enkele dagen het formaat voor uitgave van "Leven en Dood". Maar De Bruycker kan niet teekenen; hij lijdt geweldig aan rumatismus en werkt slechts nog zeer zelden. Wie nemen wij in de plaats? De Jaegher? U kan vrijuit een keus maken.[5]
Het omslag voor de volksuitgave Minnehandel had [de ]h[eer] Demeyer in Antwerpen laten maken; we sturen U eerlang iets in den aard van het Duitsch ontwerp.[6]
De teekeningen van J[uffrou]w Van Coppenolle[7] en de andere illustrators zullen U steeds voorgelegd worden vooraleer te laten clicheeren. — Vergeet a[lstublieft] de noodige foto's niet.[8] —
D[e ]h[ee]r Demeyer zal met Gorus onderhandelen en hem doen werken voor de opgaven in uw schrijven vermeld.[9]
Minnehandel kan gezet worden, zoodra het klaar is. — We lezen in de bladen, dat De Vlaschaard eerstdaags op het doek komt. Weet U wanneer het zijn zal?[10] Zullen we niet eerst moeten 50.000 ex[emplaren] Vlaschaard in volksuitgave drukken en pas daarna Minnehandel?[11]
"Kerstnovellen" kan na Levensbloesem, dat ook reeds half gezet is, in de Lijsternestreeks aangepakt worden.[12] Ik betwijfel of J[uffrou]w Van de Walle er wel erg op staat, daar ze me reeds maanden geleden geen enkel ex[emplaar] meer kon leveren;[13] haar briefwisseling heb ik hier bij van 12 September. We hebben eer op het oog hierin kleurplaatjes te laten maken door [R.] Cleiren, alsook voor Prutske een paar er bi[j][.][14]
Kan ik een ontwerp van akkoord voor de 50.000 ex[emplaren] Minnehandel opmaken tegen 1 fr[ank] eereloon per ex[emplaar]?[15]
De volksboeken zullen eerlang in princiep in 1943 ter uitgave aanvaard worden door de combinatie Lannoo-De Standaard. We trachten nu eerst een partij papier samen te krijgen en dan komt het ontwerp van akkoord. Formaat: dat van "Dietsche Gestalten".[16] Vindt U het zoo goed? Eerlang nieuws daarover.[17]
Proef van Stille Avonden is omtrent klaar.
Hoogachtend
(handtekening Joris Lannoo)
Annotations
[1]
De brief van Stijn Streuvels aan Joris Lannoo van 11 januari 1943.
[2]
Het is onduidelijk over welke luxe-uitgave Lannoo het hier heeft.
[3]
In 1944 kwam deze uitgave op de markt.
Auvergne was een van de eerste papiercentra in Europa en een van de actiefste. De streek was ideaal. Door de stuwende kracht van het water uit de bergen werden de papiermolens in beweging gebracht, zodat de lompen tot pulp werden verwerkt. Tot aan het einde van de 18de eeuw, waren lompen het basismateriaal voor het maken van papier. Het papier zelf van de Auvergne, bestaande uit lompen, is van heel goede kwaliteit. Het is niet alleen stevig, maar ook elastisch, soepel en het snijdt niet. Het wordt nu nog steeds gebruikt voor luxe-uitgaven. Les Papiers d'Auvergne de Richard de Bas: Oeuvres graphiques réalisées sur le papier à la cuve du Val de Laga, p. 5-6; E. Cottier, L'histoire d'un vieux métier, p. 23-26, 97-98
Ossekop is een papiersoort geleverd door de firma Ossekop.
[4]
De vier werken zijn uiteindelijk toch elk in een individuele uitgave verschenen. Voor 100 ex. genummerd van 1 tot 100 en door den schrijver eigenhandig onderteekend werd geschept Hollandsch papier Van Gelder en Zonen en voor 400 exemplaren genummerd van 101 tot 500 werd Munster Velumpapier gebruikt. De teekening tegenover de titelplaat is van den Mechelschen kunstenaar G.C. de Bruyne. Uit het colofon
[5]
Saverys illustreerde Het leven en de dood in den ast. Hij zorgde voor lavistekeningen die uitgevoerd werden in koperdiepdruk.
[6]
Joris Lannoo bedoelt met 'het Duitsch ontwerp' de omslagtekening van één van de Duitse vertalingen van Minnehandel. Cf. verder de brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 12 februari 1943.
[7]
De tekeningen voor De blijde dag.
[8]
Elke uitgave in de Lijsternestreeks bevat (voorin) een foto van Streuvels.
[9]
Jaak Gorus' taak bestond erin om Openlucht (met o.a. Zonder dak, p. 5-32) van een tekening te voorzien. Door Streuvels' kritiek zal Gorus weigeren zijn opdracht verder uit te voeren. Cf. brief van Maurits De Meyer aan Stijn Streuvels van 30 januari 1943.
[10]
Op vrijdagavond 20 augustus 1943 had te Gent, als Arteveldestad het centrum van de Vlaamse vlasnijverheid, de eerste voorstelling plaats van de Nederlandstalige film De vlaschaard. De pers was massaal aanwezig. 's Avonds had in de cinema Capitool de galavoorstelling plaats voor een volle zaal. Streuvels' dochters Isa, Dina en Paula en zijn zoon Paul vertegenwoordigden er hun vader. Verder waren er afgevaardigden van de gemeentebesturen van de grootste Vlaamse steden. Diezelfde avond werd de film ook vertoond in 'Eldorado' in Antwerpen, zodat van een landpremière eigenlijk geen sprake kon zijn, maar in Antwerpen werd De vlaschaard als gewone film gepresenteerd. Op vrijdag 3 september, 2 weken na de première in Gent, ging de film in de Brusselse bioscoop Scala in première en dit opnieuw voor een volle zaal. 'De eerste voorstelling van De Vlaschaard te Gent', in: Volk en Staat, 22-23 augustus 1943
[11]
Cf. hiervoor verder de brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 21 januari 1943.
[13]
Bij Wiek Op (Martha Van de Walle) was in 1939 een uitgave van Kerstvertellingen verschenen. Op 8 januari 1943 doet ook Martha Van de Walle aan Streuvels het voorstel een herdruk van dit werk te laten verschijnen. Op 23 januari meldt Streuvels dat hij het verzoek van Wiek Op niet kan inwilligen.
[14]
Prutske is uiteindelijk niet verschenen in de Lijsternestreeks. Pas in 1945 verscheen een vierde, goedkope uitgave van dit werk: Prutske. Vierde druk.
[15]
Joris Lannoo verstuurt het akkoord voor de volksuitgave van Minnehandel op 13 februari 1943. Hierin wordt vermeld dat de oplage 50.000 exemplaren zal bedragen en dat de auteur als ereloon voor deze oplage 50.000 fr. zal uitbetaald krijgen binnen de maand nadat het boek is verschenen.
[16]
Dietsche Gestalten. Onder leiding van F.R. Boschvogel. Tielt, J. Lannoo, s.d. 'Deze reeks beoogt het inleiden, bij ons volk, van de groote Dietsche figuren wier namen vaak worden genoemd, doch wier leven en beteekenis meestal onder de goegemeente zoo goed als onbekend zijn. Dit eerste dozijn Dietsche Gestalten, door zeer bevoegde schrijvers bevattelijk en boeiend voorgesteld, zullen worden gelezen als romans.' Eerste reeks van twaalf werken:
- F.R. Boschvogel, Robrecht De Fries.
- M. Boey, Prins Willem (Willem van Oranje).
- Aloïs Blommaert, Willibrord, Bouwer en boer.
- Anton Vande Velde, Willem van Saeftinge.
- Emiel Van Put, Johanna van Konstantinopel, gravin van Vlaanderen
- Juul Filliaert, Jan Bart.
- Anton Vande Velde, Joost van den Vondel.
- M. Boey, Paul Kruger
- Germaine Ceunen, Bloeiende bloesem (Jeanne Van de Putte)
- Felix Heidendal, Felix Timmermans, aan het volk verteld.
- F.R. Boschvogel, Peter Benoit.
- Maria de Lannoy, Pieter Pauwel Rubens, de prins der Vlaamsche schilders.
Het formaat van Dietsche gestalten is 16 x 12 cm.
[17]
Cf. verder de brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 21 januari 1943.
