5 2 '43.
Geachte Heer Lateur,
Als ik U schreef, dat uw standpunt niet te houden was, dat U het zou moeten opgeven,[1] beteekende dit niet, dat alles wat de illustrators inzenden door mij kon aangenomen worden of mij beviel; uw standpunt is misschien het goede als schrijver en het eenig goede! B[ijvoorbeeld] de illustratie van "Werkmenschen"[2] kon me niet bevredigen, omdat ik te goed de Scheldestreek ken en den reuk van de suikerijhasten[3] en het spookachtig licht, dat zij in den nacht kunnen in het landschap gooien... maar ik oordeelde dat U alleen verantwoordelijk was voor den inhoud van het boek, de illustrator voor de teekeningen en de uitgever voor de uitwendige verzorging en in de besprekingen worden die drie personages geregeld afzonderlijk ook aangepakt! Daarmede legde ik me bij alles neer. Na uw "pro domo"[4], dat ik op enkele ex[emplaren] lie[t] drukken en reeds eenige aan d[e ]h[ee]r De Meyer stuurde voor zijn verdere onderhandelingen, kunnen we pogen toch ons opzet om verschillende illustrators voor elk werk te vinden voortzetten, nu aan elk vooraf duidelijk gezegd wordt wat verlangd wordt.
De heer De Meyer stelde met mijn instemmen voor, dat wij over een veertiental dagen zouden samenkomen om de kwestie der illustratie te bespreken en meteen deze der twee luxe-uitgaven, waarover wij met elkaar in de laatste tijden van gedachten gewisseld hebben.[5]
Dat N[elly] Degoey nog niet verwittigd was, ligt aan een vergetelheid van d[e ]h[ee]r De Meyer, die haar moest een ex[emplaar] van Levensbloesem sturen, daar ik er geen bezat. Nu is dit reeds in orde.[6]
De teekeningen van Ivanovsky zijn reeds bij den clicheur en betaald.[7]
De zotte historie met Kerstekind of Kerstvertellingen is nog niet ten einde. Veen schrijft, dat hij niets heeft en Desclée stuurt me bijgaande kaartje.[8] Van Prutske worden me een paar geb[onden exemplaren] beloofd uit Amsterdam.
U kan de teekeningen en geb[onden exemplaren] (lederen) uit de Lijsternestreeks afgeven bij tante, J[uffrou]w Marie Maes, markt 14, Waregem; dat is het rechterhoekhuisje als U van Ingooigem-Vichte uit op de markt komt te W[aregem] Tante woont daar in bij de gewezen meid van een andere overleden tante, waar het winkel en bakkerij is. Een van de beide kinderen, die thuis zijn, Godelieve of Raf, zul[2]len er dezer dagen op ravitailleeringsbezoek[9] gaan. Komt er echter niemand van U vooraleer zij er komen, dan is het niet erg, dan kunnen misschien de boeken daarheen gebracht worden en de platen medegebracht worden bij ons aanstaande samenzijn, zoodat d[e ]h[ee]r De Meyer, die kan medenemen.
Dat N[elly] Degoey nog niet verwittigd was, ligt aan een vergetelheid van d[e ]h[ee]r De Meyer, die haar moest een ex[emplaar] van Levensbloesem sturen, daar ik er geen bezat. Nu is dit reeds in orde.[6]
De teekeningen van Ivanovsky zijn reeds bij den clicheur en betaald.[7]
De zotte historie met Kerstekind of Kerstvertellingen is nog niet ten einde. Veen schrijft, dat hij niets heeft en Desclée stuurt me bijgaande kaartje.[8] Van Prutske worden me een paar geb[onden exemplaren] beloofd uit Amsterdam.
U kan de teekeningen en geb[onden exemplaren] (lederen) uit de Lijsternestreeks afgeven bij tante, J[uffrou]w Marie Maes, markt 14, Waregem; dat is het rechterhoekhuisje als U van Ingooigem-Vichte uit op de markt komt te W[aregem] Tante woont daar in bij de gewezen meid van een andere overleden tante, waar het winkel en bakkerij is. Een van de beide kinderen, die thuis zijn, Godelieve of Raf, zul[2]len er dezer dagen op ravitailleeringsbezoek[9] gaan. Komt er echter niemand van U vooraleer zij er komen, dan is het niet erg, dan kunnen misschien de boeken daarheen gebracht worden en de platen medegebracht worden bij ons aanstaande samenzijn, zoodat d[e ]h[ee]r De Meyer, die kan medenemen.
Intusschen met beste wedergroeten en hoogachting,
(handtekening Joris Lannoo)
P[ostscriptum]
- 1. — Indien mogelijk zou ik er van houden de luxe-ex[emplaren] te drukken in beide geplande speciale uitgaven, om ook op dat terrein te laten zien, dat we iets kunnen, maar ik beschik alleen over Holl[andsche] medievalletter en Egmont.[10] Is dit een beletsel? Misschien beschikken wij hier over meer mogelijkheden om speciale teekeningen of omslagen in koperdiepdruk in te lasschen, omdat we die zelf kunnen maken.
- 2. — Ik geef een bijvoegsel aan mijn fondscatalogus uit met al het nieuwe sedert Sept[ember jongstleden] Er blijkt nu vraag te zijn naar Luxe-uitgaven. Kan ik van U luxe-uitgaven bekomen, die U liever zoudt verkoopen? Ik zou die in het bijvoegsel opnemen en een prijs stellen, zoodat ik aan den boekhandel kan 25 % geven en toch nog iets hebben voor de moeite, die er aan zal verbonden zijn.
Annotations
[1]
Dit schreef Joris Lannoo in zijn brief aan Streuvels van 25 januari 1943.
[2]
Op 22 januari 1943 stuurde Lannoo Streuvels de tekeningen van Henri Van Straten voor Werkmenschen. Op 24 januari 1943 schreef Streuvels hierover aan Maurits De Meyer: Gister stuurde de heer Lannoo mij de teekeningen van H. Van Straten, voor "Werkmenschen" en die zijn totaal mis! Het zijn grootsche caricaturen, die met 't onderwerp van den tekst niets te maken hebben. Streuvels was in verband met illustraties de mening toegedaan dat er geen figuren mochten afgebeeld worden, dat de tekenaar dus enkel de stemming van het verhaal mocht weergeven. Werkmenschen is uiteindelijk niet verschenen in de Lijsternestreeks.
[3]
harst (hast): ast, droogoven. Elektronisch WNT
[4]
pro domo: voor eigen zaak, in zijn eigen belang.
[5]
D.i. de luxe-uitgave van Het leven en de dood in den ast en die van de 'vier plaquetten': Het Glorierijke Licht, tweede druk, Sint-Jan, tweede druk, De boomen, tweede druk en Morgenstond, derde druk. Hun eerstvolgende bijeenkomst zou pas op 11 maart plaatsvinden.
[7]
Dit zijn de tekeningen voor Stille avonden.
[8]
Op 8 januari 1943 deed Martha Van de Walle (Wiek Op) aan Streuvels het voorstel een herdruk van Kerstvertellingen (incl. Het kerstekind) te laten verschijnen. Op 23 januari meldt Streuvels dat hij het verzoek van Wiek Op niet kan inwilligen, daar het onmiddellijk in de Lijsternestreeks zou opgenomen worden.
Blijkbaar is van Het kerstekind nergens nog een voorraad aanwezig. Nu wil Desclée De Brouwer blijkbaar ook een herdruk van Het kerstekind brengen. Het bedoelde kaartje van Desclée De Brouwer aan Lannoo vonden we niet terug in de geraadpleegde archieven. Op 5 maart 1943 schrijft de firma Desclée De Brouwer hierover aan Streuvels: Wat nu de herdruk betreft van "KERSTEKIND", met de platen van Jeanne Hebbelynck, naar ik meen is van dat werk het auteursrecht in Nederland toevertrouwd aan Veen, en in Vlaanderen aan Lannoo. Nu wij hier onze Vlaamsche uitgaven heelemaal inrichten, zouden wij dat werk met de illustraties van Hebbelynck niet kunnen uitgeven? Ik weet natuurlijk niet wat U er over zoudt denken, en of Lannoo er iets aan te zeggen heeft. Als Lannoo er iets aan te zeggen heeft, en hij niet hooren wil van afstaan, kan dan de volgende combinatie niet toegepast (vermits de teekeningen van Hebbelynck onze eigendom zijn, en wij die natuurlijk niet graag aan een ander uitgever afstaan) dat wij drukken met dubbele firmanaam: de onze en Lannoo? Over de rest zouden wij het dan wel eens worden. En dan is er natuurlijk de kwestie van papier: zoudt U kunnen helpen, of laten helpen, om dat van de Papiercentrale te bekomen? Want daar komt het langer hoe minder van, en voor platen in steendruk is speciaal papier noodig. Enkelen tijd geleden kregen wij van VEEN eenzelfde aanvraag voor herdruk: wij hebben niet kunnen aannemen bij gebrek aan papier. En hebben die niets te zeggen aan een herdruk met de platen van Hebbelynck?
Pas in 1947 verscheen Het kerstekind, Zesde [= achtste] uitgave.
[9]
Ravitailleren: van levensmiddelen voorzien, bevoorraden. Van Dale, J-R, p. 2455
[10]
In 1912 ontwierp Sjoerd H. De Roos voor de Lettergieterij Tetterode/Amsterdam een lettertype dat gebaseerd was op een vroegere Venetiaanse lettervorm. Dit krachtige type kreeg de naam 'Hollandse Mediaeval' en was lange tijd het standaardtype in vele drukkerijen. Andere lettertypes van De Roos zijn de Erasmus Mediaeval (1922), de Grotius-letter (1926) en de Egmont (1933). In de hedendaagse typografie spelen ze geen rol meer. Lettercatalogus N.V. Altiora/Averbode, p. 64; D. Dooijes, Over de drukletterontwerpen van Sjoerd H. de Roos, p. 38-44
