22 4 44.
Geachte Heer Lateur,
Uw boosheid is misschien niet zonder reden op den drukker gevallen,[1] maar ik kan U zelfs mondeling niet alles meer vertellen, wat alles vertraagd en verachterd heeft, wat ik sedert lang wenschte op de markt te zien verschijnen. We hebben weken en maanden op plannen en teekeningen van d[e ]h[ee]r Léonard moeten wachten;[2] ik heb soms dagen en weken op antwoord van d[e ]h[ee]r De Meyer moeten wachten (en die heeft niet alleen zijn zaak, maar ook de leiding van de Ned[erlandsche afdeling] van het Boekengilde[3] op den hals); als ik dan bezat wat noodig was, lag ander werk bij ons op de machienes, dat er niet af kon, enz. We liggen nu weken of is het maanden stil met te wachten op de titelteekeningen en de clichés er van; ze kwamen voor een tiental dagen aan en worden gedrukt, zoodat ik hoop, dat ik einde der week alles klaar krijg, dus tegen 29 dezer;[4] alleen voor de omslagen wacht ik op het antwoord van d[e ]h[ee]r De Meyer want we moeten steeds elkaar raadplegen, omdat we samen uitgeven en daar gaat soms ook wel wat tijdverlies in. Indien d[e ]h[ee]r De Meyer me antwoordt, dan worden in den loop der e[erstkomende] week de omslagen eveneens gedrukt en zal ik Zaterdag aanst[aande] de eerste ex[emplaren] klaar hebben.
Indien U "De Oogst" verlangt dadelijk te laten uitgeven, dan kan U het te zetten handschrift opsturen en we kunnen er spoedig mede klaar komen,[5] maar we hadden grootere plannen, die door de omstandigheden en door het feit, dat we steeds met drie moeten confereeren, zijn blijven hangen. Het verkeer is ons niet mee geweest, zoodat ik voorzie van aanstaanden Zaterdag per fiets te moeten naar Avelgem reizen, indien ik op een dag heen en terug wil zijn en dan kom ik zeker over Ingooigem. — De trein naar A[velgem] 's morgens en deze om er mede terug te keeren rijdt de laatste dagen niet meer tusschen Kortrijk en Tielt, zoodat ik het zekere en lastige boven het onzekere maar gemakkelijke verkies. En dan zouden we kunnen mijn schrijven van 31 Jan[uari][6] bespreken, die door U niet goed begrepen werd. We hebben hier het papier kant en klaar voor al de uitgaven als Prutske enz[ovoort] die er in besproken werden; ook voor de beide uitgaven in De Lijsternestreeks[7] zullen we eerlang het papier ontvangen. Hadden we na dezen brief gemakkelijker elkaar kunnen ontmoeten, dan was reeds veel werk afgelegd waar niets dan oorlogsfeiten, die intusschen niet gebeurd zijn, ons hadden kunnen tegenhouden. Het is ongeveer drie maanden geleden dat we voor het eerst poogden elkaar te ontmoeten[8] en het is nog niet geschied, hoofdzakelijk omdat we steeds met drie moeten samenkomen: dat is een van de nadeelen van de huidige samenwerking, maar er zijn ook voordeelen aan verbonden. Meen niet, dat ik of d[e ]h[ee]r De Meyer niet moeten uit onze oogen zien, om alle verkeerde zaken, die af en toe door eene der beide partijen gedaan worden, opnieuw in orde te brengen? Het is soms verrassend hoe we elkaar zonder het te weten bevoordeeligen of benadeeligen, maar steeds komt alles terecht en boosheid of opzettelijkheid hebben geen van ons beiden, zoodat onze vriendschaps[-] en zakenrelaties er door verstevigd uitkomen. De samenwerking, zooals ze nu bestaat is voor ons beiden nieuw en we ontdekken nog steeds andere aspecten in de [2]manier van uitgeven met twee firma's, maar ik herhaal: alles wordt steeds tot groote voldoening van beide partijen geregeld!
Als we daarbij nog een teekenaar of ontwerper[9] hebben, die ons bezig houdt en dat ik en d[e ]h[ee]r De Meyer zelf met allerlei oorlogsmiseries te kampen hebben, duurt het wel eens lang.
Indien U verlangt, dat het eereloon uitbetaald wordt over de nieuwe weelde uitgaven, dan ben ik dadelijk bereid het te doen en zeker ook d[e ]h[ee]r De Meyer: daarop komt het niet aan.
Ik heb gezocht naar binders in Gent, Brussel en Antwerpen en heb tot slot van rekening moeten bij Van Dieren blijven; ik heb het gepoogd bij mijn leveranciers van kerkboeken in Turnhout, die even traag werkten. Ik heb eindelijk Vanneste in Kortrijk ontdekt en daarmede kan ik vooruit. Het is de eenige, die groote partijen kon aanvaarden. Voor kleine partijen kan ik ook andere binders vinden, maar die interesseeren me niet. Indien U echter een binder kent, die groote partijen kan binden, dan zou ik graag met hem in betrekking gebracht worden. Voor de Lijsternestreeks echter kunnen we niet veranderen; d[e ]h[ee]r Puylaert, dir[ecteur] van Van Dieren heeft alles gedaan om het noodige groen linnen voor alle banden v[an de] Lijsternestreeks te bekomen en het ligt bij hem in magazijn! Dus...
Laat dus voorloopig de teekeningen bij U, ook de aquarellen van de Vlaschaard die nog moeten gereproduceerd worden, want ik had pas de clichés ontvangen als ik die gevraagd werd. Ik kom vermoedelijk over Ingooigem en U zal dan klaarder in den toestand zien.
Ik laat in elk geval deze week de luxe-ex[emplaren], die ik U afkocht,[10] (oude uitgaven) betalen. Daarmede is die zaak tusschen ons geklasseerd.
Ik zelf heb me verzet om reklame te maken voor de kleine weeldeuitgaven, zoolang ik geen zekerheid over den datum van verschijnen bekom; van nu af aan kan daaraan ernstig gedacht worden. Voor de Lijsternestreeks wordt geregeld reklame gemaakt en worden de werken die in deze uitgave verschijnen aan den boekhandel geleverd: de boekhandels hebben inschrijvingen op de heele reeks, ook vele particulieren bij mij én bij de Standaard, zoodat ieder goed den toestand kan kennen. Hierbij voeg ik mijn fondscatalogus, waarin ik alleen aankondig, wat klaar is of eerlang klaar komt. Ik zelf denk er niet aan met d[e ]h[ee]r Léonard nog van wal te steken en bewijs het met het Ost-Meulemans-album, dat pas klaar gekomen is zonder hem.[11] Wij hebben het niet gemakkelijk, maar kunnen misschien beter in den toestand berusten als al ons pogen toch geen verandering brengt.
Ik hoop, dat we Zaterdag meer klaarheid in de uitgaven, die eerlang moeten kunnen verschijnen, zullen kunnen brengen met een half uurtje elkaar te spreken, dan met maanden briefwisselen en dat U meteen zal overtuigd zijn, dat ik geen de minste schuld heb aan het achteruitstellen van uw uitgaven. Ook De Vlaschaard zal nu geregeld volgen van de volgende week af: ik heb voorzorgen genomen, dat als me nog persooneel weg gehaald wordt of wat ook de handzetterij door een ouden zetter verder kan gaan.
Met vriendelijken wedergroet en hoogachting,
(handtekening Joris Lannoo)
Annotations
[1]
Op 18 april 1944 schreef Joris Lannoo aan Streuvels dat hij van de gebonden boeken in de Lijsternestreeks niets meer had vernomen. Van Dieren leek overlast en De Meyer zou nog eens aandringen. Hierop moet Streuvels Lannoo een boze brief geschreven hebben, die we echter niet meer terugvonden in de geraadpleegde archieven.
[2]
Léonard verzorgde de typografische schikking van o.a. Het leven en de dood in den ast en de vijftiende druk van De vlaschaard.
[3]
Mogelijk wordt hier de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse Boekwezen (VBVB) bedoeld.
[4]
Cf. verder de brief van Stijn Streuvels aan Joris Lannoo van 25 april 1944.
[5]
In 1945 verscheen een herdruk bij Lannoo: De oogst. Tiende [= twaalfde] druk.
[6]
Cf. brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 31 januari 1944.
[8]
Deze ontmoeting zou plaatsvinden op 22 februari 1944, maar is uiteindelijk niet doorgegaan. Cf. brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 19 februari 1944.
[9]
zoals Jos. Leonard
[10]
Cf. vraag van Joris Lannoo in zijn brief aan Stijn Streuvels van 5 februari 1943.
[11]
L. Uten (edit.), De Litanie van Onze Lieve Vrouw. Huldealbum aan kunstschilder Alfred Ost en toondichter Arthur Meulemans bij hun zestigste verjaring, 1884-1944. Tielt, J. Lannoo, s.d. [1944]. 'De Litanie van Onze Lieve Vrouw, getoonzet door Arthur Meulemans voor gemengd koor en orgel; facsimile van het handschrift van den toondichter.' Geteekend door Alfred Ost, getoonzet door Arthur Meulemans; tekst van L. Uten, S. J.
