30 Januari 1943.
Den Weledelen Heer FRANK LATEURINGOYGHEM.
Waarde Heer Lateur,
Uw briefje van 24 dezer.[1]
Ik vind het wel jammer dat het met Gorus misgeloopen is; zijn schets voor "Zonder Dak" vond ik magistraal. Ik acht hem een van de grootste artisten onder de illustrators.[3] Acket, de Gouy, Van Coppenolle zijn zeer knappe technici in hun vak, maar zeker minder diepvoelende kunstenaars. Nu, Mijnheer Gorus is boos, daar treuren wij nu niet verder om.
U zal er wel rekening moeten mee houden dat ongeveer voor alle Vlaamsche kunstenaars-illustrators het personage hoofdzaak is en het milieu slechts een dienende rol speelt. Het is dan ook vanzelfsprekend dat voor hen in een boek het personage in de meeste gevallen het eenig inspireerend element is.[4]
Severin die voor ons een uiterst fijne en subtiele illustratie gemaakt heeft, die uitstekend past bij den tekst van "Laethemsche Brieven",[5] heeft in principe aangenomen uwe groote Genoveva te illustreeren, maar hij vraagt minstens een jaar tijd.[6] Wij moeten er ook rekening mee houden dat, hoe grooter artisten wij aanspreken voor de illustratie, hoe sterker ook hunne persoonlijkheid is, en hoe sterker hunne persoonlijkheid ook zal uitkomen in de manier waarop zij uw werk interpreteeren. Een beginneling of een derderangs kunstenaar kunt U gemakkelijker voorschrijven hoe hij het precies moet doen en niet mag doen, maar dat gaat niet zoo gemakkelijk met een gevormd kunstenaar.
Henri Van Straten is zeker wel de sterkste houtsnijder in Vlaanderen. Wat moeten wij daar nu mee doen. Bij zijn twintig teekeningen zijn er naar mijn smaak ook een tiental bij die wij in geen geval kunnen gebruiken, maar ik dacht dat er wel acht of tien platen uit te kiezen waren waarvan elkeen zou zeggen dat het knap illustratief werk is.[7]
Ik ben met U akkoord dat het beter zou zijn de vier plaquettes de Boomen, Morgenstond, S[in]t Jan en Glorierijke Licht, afzonderlijk uit te geven.[8] U hadt U deze boekjes toch ook gedacht als genummerde uitgaven in een beperkte oplage in gelijkaardige bibliofiele uitvoering. De luxe uitgave van "Leven en Dood in den Ast" zou daar natuurlijk buiten vallen. Ik heb voor deze uitgaven een paar riem geschept oud Hollandsch Van Gelder ter beschikking,[9] maar niet genoeg voor de volledige oplage van deze vijf titels volledig op geschept papier te drukken. Wij zouden dus ofwel van "Leven en Dood in den Ast" ofwel van de vier plaquettes een halve bibliofiele uitgave moeten maken (demi [2]luxe) dus het grootste gedeelte van de oplage van een van beide op een mooi velijn b[ijvoorbeeld] het papier dat M[ijnhee]r Lannoo gebruikt voor de luxe-uitgave van de Lijsternestreeks[10] en het andere gedeelte op geschept papier.[11]
Als wij zulke uitgaven willen brengen moeten wij ze zien goed te maken in alle opzichten. Ik zou er dan ook prijs op stellen hierover met U en met den heer Lannoo nog eens rustig te kunnen praten te Gent B[ijvoorbeeld] binnen veertien dagen of drie weken, want ik zou hiermede willen wachten tot ik U iets kan toonen van de twee luxe-uitgaven welke wij op het oogenblik ter perse hebben.[12] Niet dat wij deze moeten copieeren, maar het is een meer concreete basis voor eventueele besprekingen.
Ik schrijf U hierover dus verder binnen enkele weken na afgesproken te hebben met den heer Lannoo.[13]
Inmiddels met hartelijke groeten en
oprechte hoogachting,
Uw
(handtekening Maurits De Meyer)
(handtekening Maurits De Meyer)
Annotations
[1]
Cf. brief van Streuvels aan De Meyer van 24 januari 1943.
[2]
Cf. suggestie van Streuvels in zijn brief van 24 januari 1943. Geen van beide heeft die opdracht effectief ook uitgevoerd: illustraties werden verzorgd door respectievelijk René De Coninck (Doodendans) en H. Van Coppenolle (Openlucht).
[3]
Jaak Gorus' taak bestond erin Openlucht (met o.a. Zonder dak, p. 5-32) van een tekening te voorzien. Door Streuvels' kritiek weigerde Gorus zijn opdracht verder uit te voeren. Cf. brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 25 januari 1943.
[4]
De bijdrage van illustraties moest volgens Streuvels beperkt blijven tot het weergeven van de stemming van het verhaal. Een illustrator mag zijn fantasie aan de lezer niet opdringen en een illustratie mag geen weergave zijn van de in de tekst voorkomende handelingen van de personages, maar veeleer de weergave van een landschap, zoals het in het verhaal beschreven wordt. Daarbij kunnen eventueel wel handelende figuren als detail in het landschap voorkomen. 'Opvatting van boekenillustratie voor de "Lijsternestreeks"', Letterenhuis, S 935/D
[5]
Laethemsche Brieven over de Lente, van Karel Van de Woestijne.
Karel Van de Woestijne verbleef in 1901, het jaar waarin hij Laethemsche Brieven schreef, in het landelijke Leiedorpje Sint-Martens-Latem bij Gent om er wegens zijn wankele gezondheid van de rust te genieten. Het leven in het dorpje inspireerde hem bij het schrijven van dit symbolisch-autobiografische werkje. Het is een impressionistische beschrijving in dagboekvorm van het leven op het platteland en hoe hij zo herstelt van zijn ziekte. Elektronische NEVB
Laethemsche Brieven bevat talrijke, heel fijn getekende illustraties, die een momentopname uit de tekst weergeven.
[6]
Genoveva van Brabant, Streuvels' herschepping van het volksverhaal over de legendarische vrouw die haar huwelijkstrouw zwaar moest beproeven, is niet verschenen in de Lijsternestreeks. R. Roemans en H. Van Assche, Bibliografie van Stijn Streuvels, p. 40-41, p. 78
Severin illustreerde geen enkel werk van Streuvels in de Lijsternestreeks.
[7]
Illustraties van Henri Van Straten. In De Meyers brief van 23 oktober 1943 is er sprake van nieuwe illustraties voor Werkmenschen, dit keer van Jules Van Ael.
[8]
Cf. Streuvels' voorstel in zijn brief aan De Meyer van 24 januari 1943.
[9]
Een riem papier bevat 500 vel papier, vroeger waarschijnlijk ongeveer de dagproductie van een papiermaker die handgeschept papier maakte. GWP, deel 19, p. 589
[10]
Alle luxe-exemplaren in de Lijsternestreeks werden op zwaar Munster Velumpapier gedrukt. R. Roemans en H. Van Assche, Bibliografie van Stijn Streuvels
[11]
Zowel voor de vier plaquetten als voor Het leven en de dood in den ast werd hetzelfde papier voor een even grote oplage gebruikt. Voor 100 exemplaren genummerd van 1 tot 100 en door den schrijver eigenhandig onderteekend werd geschept Hollandsch papier Van Gelder en zonen en voor 400 exemplaren genummerd van 101 tot 500 werd Munster Velumpapier gebruikt. Uit het colofon
[12]
Mogelijk gaat het hier om de luxe-exemplaren van Stille avonden (verschenen in maart 1943) en van Openlucht (verschenen in mei 1943).
[13]
Op 5 februari 1943 brengt Joris Lannoo Streuvels ervan op de hoogte dat hij met het voorstel van De Meyer instemt om over een veertiental dagen samen te komen. Maar op 12 februari 1943 laat hij weten dat hij de datum van de afspraak te Gent nog niet kent. De bijeenkomst vond uiteindelijk pas op 11 maart plaats. Cf. Streuvels' brief aan De Meyer van 4 maart 1943..
