Francois, Jan (° Kortrijk, 1916-08-10)

Directeur en medewerker van Desclée De Brouwer.

Desclée De Brouwer

De uitgeverij Desclée De Brouwer was gevestigd aan de Houtkaai te Brugge. Henri Desclée (1830-1917) en zijn broer Jules (1833-1911) waren afkomstig uit Doornik, waar zij in 1874 samen met een vennoot de drukkerij-uitgeverij Desclée-Lefèbvre/St. Jean l'Evangéliste hadden gesticht, die uitsluitend liturgische publicaties op de markt bracht. Beide waren ze gehuwd met een zus van de Bruggeling Alphonse De Brouwer (1850-1937), met wie zij in Brugge een nieuwe drukkerij (Sint-Augustinus) annex uitgeverij (Desclée De Brouwer) oprichtten. In 1883 werd de zaak uitgebouwd tot een commanditaire vennootschap. In 1896 trok Alphonse De Brouwer zich uit de zaak terug, maar hij bleef ter beschikking wanneer op hem een beroep werd gedaan. Door Etienne Desclée de Maredsous en Paul De Brouwer, opvolgers van de stichters, werd na de Eerste Wereldoorlog een filiaal van de uitgeverij opgericht in Parijs onder leiding van de Nederlandse schrijver Pieter van der Meer de Walcheren. In Brugge werd sporadisch werk in het Nederlands uitgegeven.

In 1941 kreeg een Nederlandstalige afdeling steeds meer vorm en verschenen meer Nederlandstalige uitgaven onder invloed van Jan François. Voorzichtigheidshalve werden deze uitgaven gepubliceerd onder de naam 'De Kinkhoren', een eigen imprint voor Nederlandstalige uitgaven. In 1943 verwoestte een grote brand het hele bedrijf. De Sint-Augustinusdrukkerij was niet meer bruikbaar. De Kinkhoren verhuisde naar Brussel. In 1950 kwam het bedrijf terug naar Brugge en viel de aparte imprint voor Nederlandstalige uitgaven weg. Alleen de naam Desclée De Brouwer werd nog gebruikt. In 1970 veranderde de naam nog eens. Na de overname van N.V. Orbis Boekhandel werd de naam vervangen door Orion.

Standaard Boekhandel

De Standaard Boekhandel vond zijn oorsprong in het weekblad Ons Volk Ontwaakt, dat in 1911 een boekhandel begon. In 1919 werd de boekhandel een onderdeel van het dagblad De Standaard en kreeg ze de naam De Standaard Boekhandel. In 1924 werd De Standaard Boekhandel een zelfstandige Naamloze Vennootschap. De krant De Standaard werd de grootste aandeelhouder. Op dat moment deed Maurits De Meyer zijn intrede als directeur van de boekhandel. Hij bleef in deze functie werkzaam tot 1960. Zijn opdracht bestond erin de filialen in Brussel en Antwerpen uit te bouwen en een breed uitgavenfonds op te zetten. Een eerste belangrijke uitbreiding van de Standaard Boekhandel vond plaats in 1926. Er werd een afdeling geopend in de Naamsestraat in Leuven door de overname van de Vlaamsche Boekenhalle, toen de enige Vlaamse boekhandel in de universiteitsstad. Op 1 oktober 1933 gebeurde dat in Gent, met de overname van de boekhandel Siffer. In de jaren '30 behoorde Streuvels tot het literaire fonds van de uitgeverij met werken als Lenteleven (1938) en De teleurgang van den Waterhoek (1939). Gedurende de Tweede Wereldoorlog bleef de Standaard Boekhandel onder de leiding van De Meyer gewoon verder werken. Precies tijdens die periode kwam er als gevolg van de leeslust van de mensen een samenwerking met de drukkerij-uitgeverij Lannoo tot stand bij het uitbrengen van de Lijsternestreeks .

De uitgeverij opende zijn eerste boekhandel in 1919 te Brussel onder de naam 'Afdeeling Boekhandel van de n.v. De Standaard'. In 1920 werd een tweede boekhandel geopend te Antwerpen.

Zonnewende

Op 30 april 1920 werd in Het Vlaamsch Huis te Kortrijk de maatschappij Zonnewende opgericht, met als doel in het Kortrijkse een kunst- en boekhandel op te richten, die zou bijdragen tot de Vlaamsgezinde en culturele emancipatie van stad en streek. De belangrijkste initiatiefnemer was Arthur Mulier; medestichters waren o.m. Jozef De Coene, Jozef Delbaere, Stijn Streuvels. Streuvels werd bovendien tot voorzitter aangesteld. De zaak kwam echter niet van de grond, zodat ze in juni 1925 werd ontbonden en werd overgenomen door de Maatschappij voor Katholieke Vlaamsche Werken. Eind 1935 werd Zonnewende opnieuw opgericht als Naamloze Vennootschap. Tot 1946 was Gilbert Grymonprez er directeur; hij werd opgevolgd door Jozef Cordie. Zonnewende beperkte zich in de eerste jaren tot het importeren van de uitgaven van Het Spectrum, maar ging in de Tweede Wereldoorlog ook zelf uitgeven, o.m. werk van Streuvels. Na het vertrek van Jozef Cordie in 1950 werd nog maar weinig nieuw werk uitgebracht. De boek- en kunsthandel Zonnewende, waar Streuvels' dochter Isa Lateur na de Tweede Wereldoorlog werkzaam was,werd in 1961 overgenomen door de Standaard Boekhandel.