STYN·STREUVELS
Herrn Hans Müller
Jägerstrasse, 24
STUTTGART. N[ORD]
Jägerstrasse, 24
STUTTGART. N[ORD]
10. Dez. 1947
Geehrter Herr Müller,
Wiener Volksbuchverlag hatte mich vorgestellt einige Sätze aus der üebersetzung meines Büches "Lebensbloesem" zu streichen.[1] Um prinzipiellen Gründe habe ich mich dagegen widersetzt. Nun erhalte ich Nachrichten aus Wien dass Sie damit zufrieden sind, und darauf wird mit dem Drücken angefangen.[2]
Wie steht es inzwischen mit der Übereinkunft für den Betrieb dieses Buches für Deutschland? Das begreife ich nicht gut. Also, Wiener Volksbuchverlag schreibt mir:
"Hat sich der Verlag Engelhorn zu unserem Vorschlag schon geäußert? Leider können wir von hier [aus] noch immer nicht mit Engelhorn direkt korrespondieren."[3]
Sie haben mich damals vorgeschlagen, solange dass Korrespondieren nicht direkt mit Ihnen möglich war, ich als vermittler auftreten sollte,[4] was ich auch getan habe.
3 Juli haben sie mir ihre Bedingungen mitgeteilt in einem Duplikat an Engelhorn gerichtet.[5] Ich meine Ihnen diese Bedingungen übergemacht zu haben, denn 1 September erhielt ich Ihr Schreiben in dem Sie mir mitteilen: "Mit [dem] Wiener Volksbuchverlag habe ich soeben ein Abkommen getroffen, wonach die Herausgabe Ihres Buches "Lebensbloesem" für Deutschland in meinem Verlage erscheint. Die Übersetzung, e[t ]c[e]t[era]..
Als Entschädigung für die Ueberlassung der deutschen Rechte an "Lebensbloesem" übertrug ich dem Wiener Volksbuchverlag die Lizenzrechte für 10.000 Exemplare Ihres Buches "Knecht Jan".[6]
3 Juli haben sie mir ihre Bedingungen mitgeteilt in einem Duplikat an Engelhorn gerichtet.[5] Ich meine Ihnen diese Bedingungen übergemacht zu haben, denn 1 September erhielt ich Ihr Schreiben in dem Sie mir mitteilen: "Mit [dem] Wiener Volksbuchverlag habe ich soeben ein Abkommen getroffen, wonach die Herausgabe Ihres Buches "Lebensbloesem" für Deutschland in meinem Verlage erscheint. Die Übersetzung, e[t ]c[e]t[era]..
Als Entschädigung für die Ueberlassung der deutschen Rechte an "Lebensbloesem" übertrug ich dem Wiener Volksbuchverlag die Lizenzrechte für 10.000 Exemplare Ihres Buches "Knecht Jan".[6]
Dàs ist doch wohl der Beweis dass die Sache zwischen Engelhorn und Wien abgehandelt wurde. Was verlangt man dort dann noch mehr?
Ich erinnere mich dass Sie mir ein Photo gefragt haben für Ihre Publizität.[7] Ich habe dem Herrn Spemann ein Doppeltexemplar geschickt mit der Bitte Ihnen eins davon zu übermitteln, was er dann auch wohl getan haben soll?
Mit Hochachtungsvollen Gruss
(handtekening Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
Over de Kövari-vertaling van Levensbloesem, waarvan Kövari op 13 januari 1947 het eerste kwart van het typoscript naar Streuvels stuurde, was Streuvels zeer te spreken. De vertaling, die gebaseerd was op de Lijsternestuitgave van Levensbloesem, bevatte wel nog wat onregelmatigheden, die Streuvels op het typoscript van Kövari afwisselend met rood en grijs potlood noteerde.
De volledige vertaling werd bij de uitgever na inzage goedgekeurd en aanvankelijk aangenomen zonder enige opmerking, maar op het moment dat ze naar de drukkerij moest, kreeg Streuvels vanwege de uitgeverij het 'beleefd verzoek' enkele wijzigingen in de tekst aan te brengen. Ter verantwoording van de 'Abänderungsvorschlage zu dem Werk' stelde Franz Latal van Wiener Volksbuchverlag op 19 september 1947 aan Streuvels enkele 'kleine wijzigingen' voor om de katholieke sfeer van het werk ietwat af te zwakken en het daardoor toegankelijker te maken voor het Duitstalige leespubliek. De lijst wordt nog steeds bij de brief in het Letterenhuis bewaard en we zien dat o.a. volgende zinnen uit de vertaling moesten geschrapt worden:
- 'und viele derabgelegenen kleinen Häuschen erinnern unwilkürlich an der Stall zu Bethlehem' (p. 61)
- 'Wir müssen all unser Leid Gott überlassen, in christlicher Demut ihm vertrauen: die Wege der göttlichen Vorsehung sind unergründlich.' (p. 251)
[2]
Streuvels was allerminst tevreden met de Abänderungsvorschläge die Franz Latal van Wiener Volksbuchverlag bij zijn brief aan Streuvels van 19 september 1947 voegde en bracht zijn uitgever Spemann van de voorstellen tot verandering op de hoogte. Spemann wijtte het voorval aan de verrotting van de moraal door de oorlog en raadde zijn auteur op 22 oktober 1947 aan om Wiener Volksbuchverlag zeer duidelijk zijn voorwaarden te stellen voor een mogelijke Duitse vertaling van Levensbloesem: geen wijzigingen, geen verkorting.
Zowel de Weense uitgeverij als zijn vertaler Kövari kreeg in december 1947 een brief, waarin Streuvels uitlegde waarom hij de 'volzinnen' weigerde te schrappen. Het zou inconsequent geweest zijn, 1° omdat het de psychologie van zijn roman zou vervalsen, 2° omdat het weglaten van de aangehaalde volzinnen niets aan de vermelde bezwaren van de uitgever zou veranderen. Volgens Streuvels zou dan zelfs 2/3 van het boek moeten weggelaten of herschreven worden. Hij vervolgde: mijn roman speelt immers in een katholiek milieu en met godsdienstig opgevoede menschen! (...) Luister hier: Mijn boek bevat geen tendenz noch godsdienstige strekking[.] Onder het schrijven van een boek denk ik niet aan mijn publiek of mogelijk lezers of aan hun religieuze of anti-religieuze opvatting, en allerminst aan den verkoop v.m. boek. (...) Als de uitgever aanmerkingen te maken had over den inhoud v.m. boek, kon hij dat gedaan hebben bij het aanbod en indien hij het ongeschikt vond voor zijn publiek, had hij kunnen weigeren het op te nemen. En dat is nu nog niet te laat: ik sta er op dat de duitsche vertaling van Levensbloesem integraal gedrukt worde naar den voorgelegden oorspronkelijken tekst [d.i. de door Streuvels herwerkte Lijsternestuitgave, JD] - anders ben ik dadelijk bereid het contract terug te sturen en de zaak ongedaan te maken. Brief in Letterenhuis, S 935/B2
Wiener Volksbuchverlag besloot Des Lebens Blütezeit ongewijzigd te drukken, omdat ieder mensch van zijn kinderen [houdt]- ook van zijn geestelijken, aan die hij met opzet een bepaalde gedaante heeft gegeven', zoals Kövari het zo treffend verwoordde in zijn brief aan Streuvels van 15 november 1947. Brief in Letterenhuis, S 935/B2
[3]
Cf. brief van Wiener Volksbuchverlag aan Stijn Streuvels van 3 december 1947.
[4]
Geen verdere informatie.
[5]
Cf. brief van Wiener Volksbuchverlag aan Stijn Streuvels van 4 juli 1947. In het Letterenhuis wordt een afschrift bewaard van de brief van Wiener Volksbuchverlag aan Engelhorn Verlag d.d. 3 juli 1947, die via Streuvels Stuttgart bereikte.
[6]
Cf. brief van Hans Müller aan Stijn Streuvels van 1 september 1947.
[7]
Op 1 september 1947 vroeg Hans Müller aan Streuvels om een portretfoto voor gebruik in een prospectus.
