STIJN STREUVELS
"HET LIJSTERNEST"
INGOYGHEM
"HET LIJSTERNEST"
INGOYGHEM
20 Maart, '52
Waarde D[octo]r Spemann,
Mijn dochter[1] komt me er aan herinneren dat ik U nog een antwoord schuldig gebleven ben op Uw voorlaatsten brief, en wel naar aanleiding van de kwestie Langen-Müller met betrek van het auteursrecht van Christkind.[2]
Ik zou U al eerder geantwoord hebben, doch vooreerst zit ik met de correctie van het vijfde deel van de Volledige Werken en mag den drukker op de proeven niet laten wachten; daarbij komt nog dat een schilder een portret van mij aan 't maken is en een beeldhouwer een borstbeeld - dus voor twee poseeren![3] ç
Voor 't geen die kwestie Langen-Müller betreft, moet ik U echter mededeelen dat ik altijd vijand geweest ben van 't geen men noemt: "slagen in't water" (gestes en l'air, zeggen de franschen). Het spreekt vanzelf dat ik er prijs op stel Das Christkind bij Uw fonds te zien verschijnen, samen met het heele werk; maar, als ik daar in tusschenkom en dien wensch en begeerte aan de firma Langen-Müller mededeel (dat kunnen zij zelf toch wel onderstellen!) als het in hun belang en begeerte is dat boek voor hun eigen fonds te houden, valt zeer te betwijfelen, en lijkt mij een slag in't water. In dezelfde omstandigheid ben ik er evenmin moeten in tusschenkomen waar het ging om De Vlaschaard uit het fonds van Inselverlag in het Uwe te krijgen en den heer Kippenberg te overtuigen dat het voor mij en voor U voordeelig was dat boek bij het gezamenlijk werk te kunnen voegen.[4] Nog eens: als Gij zelf geen doorslaande argumenten kunt voorleggen om Langen-Müller er toe te brengen Das Christkind aan Uw fonds af te staan, zal hij het niet doen omdat ik zelf dat graag zou hebben. Het blijkt hier wèl een kwestie van finantieel belang, en daartoe helpen geen argumenten op sentiment gesteund. En daarom vind ik het nutteloos mij daar in te mengen. Ik kan het niet anders verklaren, al spijt het mij nog zoozeer U daarin niet te kunnen behulpzaam zijn[.]
Met alle hoogachting gegroet
(handtekening Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
Vermoedelijk Isa Lateur.
[2]
Cf. brief van Adolf Spemann aan Stijn Streuvels d.d. 14 februari 1952.
Reeds op 30 september 1947 schreef Adolf Spemann over deze kwestie aan Streuvels dat hij er bij Hans Müller, die tijdelijk Engelhorn Verlag bestuurde na de Tweede Oorlog, op had aangedrongen om de uitgeefrechten op Das Christkind van het bijna failliete Langen-Müller Verlag over te kopen. Op 6 oktober 1947 antwoordde Streuvels dat hij hierover nog niets had vernomen van Hans Müller.
Op 18 augustus 1948 komt Ilse Spemann, dochter van Adolf Spemann, op deze zaak terug. Ze schrijft hoe ze een pachtrecht op de uitgave van Das Christkind had gevraagd van het noodlijdende Langen-Müller Verlag, met het oog op een latere verkoop van de rechten. Streuvels verklaarde zich op 26 augustus 1948 hiermee akkoord.
Nog datzelfde jaar kwam er bij Engelhorn Verlag een 'Lizenzausgabe' van Das Christkind van de pers.
Vier jaar later, op 10 juli 1952 schrijft Joachim Schondorff van uitgeverij Langen-Müller aan Streuvels dat zijn uitgeverij na de financiële moeilijkheden een nieuwe uitgave van Das Christkind voorbereidt, en dat hij Spemann persoonlijk had bedankt om de de Licentie-uitgave van Das Christkind verzorgd te hebben terwijl Langen-Müller op non-actief stond.
[3]
In maart 1952 poseerde Streuvels voor een geschilderd portret door Rik Slabbinck en een gebeeldhouwd portret door Robert Heylbroeck. L. Schepens, Kroniek van Stijn Streuvels, p. 123.
[4]
Op 18 augustus 1933 had Insel Verleger Kippenberg zijn plannen ontvouwd om Der Flachsacker, d.i. de Duitse vertaling van De vlaschaard, uit te brengen in een nieuwe vertaling, om daarna een keuze te maken uit het hele oeuvre volgens het drievoudige oorlogscontract en om ten slotte kleinere werken van Streuvels te brengen in de Insel-Bücherei. Maar omdat er niets gebeurde en Streuvels had gezien dat de duitsche uitgaaf van De vlaschaard sedert geruime tijd uit Uw catal. verdwenen is (of het boek er ooit in is voorgekomen?) vraagt hij in zijn brief aan Kippenberg van 14 maart 1935 waarom er zo weinig publiciteit voor dit boek werd gemaakt in tegenstelling met de drukke publiciteit voor vertalingen van andere Vlaamsche boeken, Timmermans dus. Streuvels vervolgt: In geval Gij er aan verzaken wilt, en de uitgaaf vrij laat, zou ik er aan houden eene nieuwe uitgaaf te laten verschijnen, opdat het boek, samen bij de andere Duitsche vertalingen, kan in den handel komen. Adolf Spemann werd in deze brief nog niet genoemd.
Kippenberg wist dat Spemann op een uitgave van Der Flachsacker aasde, omdat die bij hem had aangedrongen om een gemeenschappelijke Streuvelscampagne op te zetten in de Duitse pers. Dit blijkt uit de brief van Adolf Spemann aan Stijn Streuvels van 11 maart 1935. Nauwelijks vijf dagen later schrijft Kippenberg aan Streuvels in het Nederlands dat hij vasthoudt aan zijn voornemen om zelf een nieuwe, verbeterde vertaling van het werk uit te geven. Spemann kon zijn Vlaschaard-droom opbergen. Het contract van december 1915 bleef onherroepelijk in Leipzig liggen en de nieuwe uitgave van Der Flachsacker werd uitgegeven door Insel Verlag. H. Speliers, Als een oude Germaanse eik, p. 296-297; briefwisseling Streuvels-Kippenberg in Letterenhuis, K 423/B1 en GSAW
