Björnson, Björnstjerne (° Kvikne, Österdalen, 1832-12-08 - ✝ Parijs, 1910-04-26)

Noors dichter, schrijver en toneelschrijver.

Hij was de zoon van een predikant en studeerde vanaf 1852 enige tijd in Christiania (Oslo), waar hij de vier jaar oudere Ibsen leerde kennen. In 1857 verscheen de eerste van zijn vele populaire boekenromans en -vertellingen, en werd ook zijn eerste toneelstuk, Mellem slagene, een eenakter, opgevoerd, gevolgd door vele nationale drama's, meestal gebaseerd op oude Noorse sagen. Zijn sterk nationalistisch gevoel inspireerde hem ook tot het schrijven van het Noorse volkslied Ja, vi elsker dette landet en deed hem ijveren voor afscheiding van Zweden, een activiteit waardoor hij verschillende keren in moeilijkheden geraakte en het land moest verlaten.

Van 1857 tot 1859 was hij directeur van het Noorse nationale theater in Bergen, daarna redacteur van Aftenbladet, reisde door Europa en had van 1865 tot 1867 de leiding van de schouwburg in Oslo, waar hij o.a. zijn populaire komedie De nygifte (1865) en zijn romantische tragedie Maria Stuart i Skotland (1864) liet opvoeren. Van 1873 tot 1875 vertoefde hij in Italië, waar hij zijn eerste sociale, naturalistische toneelstukken schreef, o.a. En fallit (1875). Hij wierp zich daarna op de probleemliteratuur, maar zijn voor het Noorwegen van die tijd gedurfde ideeën over politieke, maatschappelijke en ethisch-religieuze problemen als erfelijkheid, opvoeding e.d. wekten veel weerstand en het werd steeds moeilijker zijn stukken gespeeld te krijgen. Hoewel hij toneel bleef schrijven, o.a. En handske (1883) schreef hij in die tijd vooral romans en novellen, die soms ook, om dezelfde redenen, sensatie verwekten.

Björnson kreeg in 1903 de nobelprijs voor letterkunde. Zijn werk reflecteert dezelfde idealen van waarheid en vrijheid als dat van Ibsen, maar zijn levensbeschouwing is minder somber en zijn geloof in de mensen groter. Samen hebben zij een revolutie veroorzaakt in het Noorse denken, en zij hebben het Noorse toneel in die tijd dat van elk ander land voorbij doen streven. Hoewel Björnson de originaliteit en diepgang van Ibsen miste en als toneelschrijver ver achter deze bleef, gaven zijn reputatie als romanschrijver en populariteit als politiek leider een bijzondere betekenis aan zijn stukken. Beide Noorse auteurs hebben grote invloed gehad op het nieuwe naturalistische drama in heel Europa.

Fonteyne, Jules (° Brugge, 1878-07-22 - ✝ Brugge, 1964-08-11)

Tekenaar - schilder.

Nadat Jules Fonteyne in 1897 als primus aan de Brugse Academie afstudeerde, kreeg hij zijn verdere opleiding in Brussel en aan het Hoger Instituut van Antwerpen, waar hij de prijs behaalde voor graveerkunst. Hij reveleerde als grafisch kunstenaar met zijn eenvoudige illustraties voor het Kerstekind van Stijn Streuvels (1910). In oktober 1914 vertrok hij met zijn familie naar Engeland, waar hij onder invloed van de Prerafaëlieten kwam te staan. Na de oorlog keerde hij terug naar België en tekende er veel kerkmeubels voor de opnieuw opgebouwde kerken. In 1920 werd hij als leraar in de toegepaste kunsten aangesteld aan de Academie. In 1924 werd hij er directeur. Fonteyne manifesteerde zich vooral als etser-tekenaar. Van zijn hand zijn talrijke affiches, prentkaarten en portretten (o.a. een aantal potloodtekeningen en een profieltekening in 1912 van Streuvels, van Jozef Dochy, van Karel de Flou,...) bewaard. Hij vervaardigde ex-librissen en illustreerde talrijke boeken, o.a. van Streuvels (Het Glorierijke Licht en Morgenstond, Sint Jan, De Boomen, Vertelsels van Gokkel en Hinkel; De schoone en stichtelijke historie van Genoveva van Brabant).Zijn tekeningen zijn altijd voluit figuratief en af en toe zelfs suggestief. Bij voorkeur heeft hij in zijn tekeningen de volkse mens geportretteerd zoals hij die in het Brugge van zijn tijd kon observeren.

L.J. Veen

Nederlandse uitgeverij die in 1887 door Lambertus Jacobus Veen was opgericht. De firma maakte naam door werk te publiceren van o.a. Louis Couperus en Stijn Streuvels.