Ingoyghem den 21 Juli '26
Waarde Uitgever,
De copie voor "Werkmenschen"[1] is compleet bij Veen, de titelplaat ook; letter en papier zijn gekozen,— proeven echter heb ik nog niet gezien, en of er met zetten begonnen is, kan ik niet verzekeren, doet echter niets aan de zaak, want ik weet niet waarom Veen zulks als een truc zou moeten voorwenden? Hij schrijft mij dat hij met Belgisch drukwerk in Holland niets kan uitrichten — tegen zulk eene reden valt er niets in te brengen en wensch ik ook niet tusschen te komen — Gij zelf zult wel inzien dat er in het boek van Blachon geen twee bladz[ijden] gelijk en effen zwart gedrukt zijn,— en als het ànders kon, Veen toch wel zijn toevlucht tot den merkelijk goedkooperen druk in België nemen zou, en in dit geval aan U de voorkeur moest geven.
We staan dus met eene Hollandsche en eene Belgische uitgaaf, en ik ook voel me tegen mijn zin, verplicht me daarin te schikken.
Het princiep van een Holl[andsche] uitgever is: nooit redeneeren met zijn cliënt. en dat vind ik maar goed, want de uitgever moet zien dat hij zijne zaak in orde brengt. Ik wilde U dus vragen dat Gij minstens tegen toek[omende] week met een vast voorstel zoudt afkomen, opdat we dadelijk een contract kunnen opmaken,— dit om te beletten dat er door oorzaak van treuzelen te veel tijd verloren ga, en mij niet voor 't geval te stellen dat het te laat worde om in België met "Werkmenschen" dit najaar te verschijnen.[2]
Het princiep van een Holl[andsche] uitgever is: nooit redeneeren met zijn cliënt. en dat vind ik maar goed, want de uitgever moet zien dat hij zijne zaak in orde brengt. Ik wilde U dus vragen dat Gij minstens tegen toek[omende] week met een vast voorstel zoudt afkomen, opdat we dadelijk een contract kunnen opmaken,— dit om te beletten dat er door oorzaak van treuzelen te veel tijd verloren ga, en mij niet voor 't geval te stellen dat het te laat worde om in België met "Werkmenschen" dit najaar te verschijnen.[2]
Met het oog op onze afspraak bij mijn laatste bezoek bij U,[3] moet ik nog doen opmerken, dat het honorar[ium] van 5 fr[anc]s per ex[em]pl[aar] voor 2000 opl[age] berekend was op een vermoedelijken handelsprijs van 15 fr[anc]s per ex[em]pl[aar] Als het boek duurder wordt, moet de honorar[iumprijs] in evenredigheid verhoogen. Hetzelfde geldt ook voor de eventueele hoogere oplaag waarvan de uitbetaling op termijn zou geschieden,— in dit geval moet de prijs vastgesteld worden aan eene vaste geldwaarde. Ik wil niet meer in 't geval komen gelijk met "Herinneringen"[4] waarvan de laatste betaling gevaar loopt op franken uit te komen die nog enkel... een centiem waard zijn, terwijl de uitgever over ex[em]pl[aren] beschikt die hij tot hoogere waarde kan opdrijven; ik bedoel dus: dat betalingen op termijn zoo moeten geschieden dat de prijs mede in de hoogte loopt met den verkoopprijs der ex[em]pl[aren]
Ik weet niet waarom Gij bang zijt een hoogeren prijs te stellen voor "Werkmenschen"? die boekenprijzen mogen toch automatisch omhoog gaan in tegenovergestelde richting met het dalen van onzen frank? En uwe boeken zijn tè goedkoop tegenover de prijzen van andere belgische uitgevers. Gister hoorde ik nog in Gent: dat uwe uitgave van Verriest door De Pillecijn[5] (10 fr[anc]s) een echt schandaal is!
Voor "Werkmenschen" kunnen we er ook nog iets anders op vinden, b[ijvoorbeeld] daar er nu toch eene ordentelijke editie van bestaat in Holland, we voor België iets maken dat heelemaal op den goedkoop is ingericht? een echt volksboek dus, voor wat papier en druk betreft, en dan met eene heel groote oplaag, en aan een uiterst lagen prijs in den handel brengen. Denk daarover eens na. 't Bijzonderste is dat ik zoo gauw mogelijk een vast akkoord krijg, want, als ik op een ander moet gaan, valt er geen tijd te verliezen, daar mijn tijd van proeven nazien, samen zou moeten gaan met de Holl[andsche] uitgaaf.
Ik weet niet waarom Gij bang zijt een hoogeren prijs te stellen voor "Werkmenschen"? die boekenprijzen mogen toch automatisch omhoog gaan in tegenovergestelde richting met het dalen van onzen frank? En uwe boeken zijn tè goedkoop tegenover de prijzen van andere belgische uitgevers. Gister hoorde ik nog in Gent: dat uwe uitgave van Verriest door De Pillecijn[5] (10 fr[anc]s) een echt schandaal is!
Voor "Werkmenschen" kunnen we er ook nog iets anders op vinden, b[ijvoorbeeld] daar er nu toch eene ordentelijke editie van bestaat in Holland, we voor België iets maken dat heelemaal op den goedkoop is ingericht? een echt volksboek dus, voor wat papier en druk betreft, en dan met eene heel groote oplaag, en aan een uiterst lagen prijs in den handel brengen. Denk daarover eens na. 't Bijzonderste is dat ik zoo gauw mogelijk een vast akkoord krijg, want, als ik op een ander moet gaan, valt er geen tijd te verliezen, daar mijn tijd van proeven nazien, samen zou moeten gaan met de Holl[andsche] uitgaaf.
Met Genegen groet
(paraaf Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
Cf. brief van Joris Lannoo aan Stijn Streuvels van 19 juli 1926.
In zijn brief van 24 december 1925 vermeldde Stijn Streuvels voor het eerst zijn plan om een nieuw boek uit te geven met drie novellen (De werkman, Kerstmis in Niemandsland en Het leven en de dood in den ast) onder de titel Werkvolk. Lannoo zou het werkje echter niet uitgeven; Werkmenschen zou in België worden uitgegeven door uitgeverij Excelsior van Geerardijn te Brugge.
[2]
Lannoo zou het werkje uiteindelijk niet uitgeven. De uitgave voor België zou verzorgd worden door uitgeverij Excelsior van Geerardijn te Brugge. De mogelijkheden en problemen om Werkmenschen door Lannoo op de Belgische markt te laten verschijnen worden in de volgende brieven uitvoerig besproken.
[3]
Op vrijdag 2 juli, cf. Streuvels' briefkaart van 30 juni 1926.
[4]
Na lang over en weer geschrijf hadden Lannoo en Streuvels voor het honorarium van Herinneringen uit het verleden tot de volgende betalingswijze besloten:
4 stortingen van 2500 fr.
- 1. bij het afleveren van de kopij
- 2. 1 november 1924 (bij het verschijnen)
- 3. 1 januari 1925
- 4. Na vaststelling van verkoop van de eerste 1500 exemplaren in België
[5]
Filip De Pillecijn, Hugo Verriest. Tielt, J. Lannoo, s.d. [1926].
