13.2.50
Herrn D[okto]r Stijn Streuvels
Ingoyghem/Belgien
Het Lijsternest
Hochverehrter lieber Herr D[okto]r Streuvels!
Soeben trifft Ihr freundlicher Brief vom 10.2. ein, für den ich Ihnen herzlich danke.[1] Ich habe ihm die unterschriebenen Abschrift unseres alten Vertrages über "Levensbloesem" entnommen[2] und diese zu den übrigen Verträgen gelegt.
Dass es Ihnen gelungen ist, das Idioticon von De Bo[3] antiquarisch aufzutreiben, ist ja grossartig! Wie oft habe ich es schon vermisst. Wenn nun Fräulein Isa bald nach Köln kommt, ist es sicherlich am besten, sie nimmt es dorthin mit, und zwar gleich versandfertig verpackt, und gibt es dort als Wertpaket zur Post. Noch schöner wäre es allerdings, wenn sie es uns persönlichnach Stuttgart brächte. Wir hoffen nämlich sehr auf ihren Besuch!
Soeben trifft die Zustimmung des Verlages Schwann zu unserer Forderung ein. Er wird also in den nächsten Tagen eine einmalige Abfindung von D[eutsche ]M[ark] 500.- für die erste Auflage an uns überweisen, wovon wir die Hälfte Ihrem Konto gutbringen.[4] Bei einer etwaigen zweiten Auflage wird der Verlag Schwann statt der Erkelenzschen Übersetzung die von Fräulein Schmülling bringen,[5] wofür er D[eutsche ]M[ark] 15.- je Druckseite bezahlen wird. Damit ist diese Angelegenheit dann erledigt.
Ohne mehr für heute mit herzlichsten Grüssen in alter Verehrung
Ihr
(handtekening Adolf Spemann)
(handtekening Adolf Spemann)
Annotations
[1]
Cf. brief van Stijn Streuvels aan Adolf Spemann van 10 februari 1950.
[2]
Met het contract dat op 23 december 1937 door Engelhorn Verlag werd opgesteld en op 28 december 1937 door Streuvels werd ondertekend, gaf Streuvels het alleenrecht aan de Stuttgarter uitgeverij om Levensbloesem in het Duits te vertalen. (Letterenhuis, S 935/C)
[3]
Leonard Lodewijk de Bo (bew.), Westvlaamsch idioticon. Brugge, Boek- en Steendrukkerij Edw. Gailliard & Comp., 1870-1873. In 1892 volgde er een heruitgave van Joseph Samyn (Gent, Siffer).
Van grote betekenis is De Bo's wetenschappelijke activiteit op het gebied van de taalkunde, inzonderheid de lexicologie van het West-Vlaamse dialect. In samenwerking met collega-priesters uit West-Vlaanderen (vooral met Guido Gezelle, met wie hij in 1850 vriendschap sloot, maar ook met J.-B. De Corte, H.A. De Badts, Pieter Baes en vele anderen) verzamelde hij al vanaf zijn studietijd (1846-1851) bouwstenen voor het West-Vlaamse lexicon op basis van oude geschreven bronnen en de gesproken taal. Die werkzaamheden hielden verband met plannen die op de eerste Nederlandse Taal- en Letterkundige Congressen (van 1849 en 1850) werden bekendgemaakt voor een algemeen Nederduits woordenboek, naderhand het Woordenboek der Nederlandse Taal, met het pleidooi van Zuid-Nederlanders als Jan-Baptist David om het Zuid-Nederlandse taaleigen te laten opnemen in de Nederlandse standaardtaal en met de oproep om met dit doel dialectwoordenboeken samen te stellen. Het jarenlange verzamelwerk van De Bo resulteerde in het volumineuze Westvlaamsch Idioticon Elektronische NEVB
[4]
Adolf Spemann had in het Frankfurter Börsenblatt nr. 86 van 11 november 1949 (p. 3259) de aankondiging gezien van het door Franz Hoyer geredigeerde Dreikönigsbuch, waarin ook Streuvels' novelle Die drei Könige an der Küste (De drie koningen aan de kust) zou opgenomen worden. Spemann liet dit niet zomaar aan zich voorbij gaan, omdat Streuvels aan Engelhorn Verlag het 'Verlags- und Vervielfältigungsrecht' voor de Duitse vertaling van deze novelle had gegeven, wat op 11 mei 1937 contractueel werd vastgelegd.
Franz Hoyer van uitgeverij L. Schwann te Düsseldorf - verbaasd als hij was - gaf Spemann in een brief van 19 november 1949 wat meer uitleg. De vertaling in het Dreikönigsbuch stamde van Erkelenz en werd reeds in 1937 gepubliceerd in de Bibliothek der Unterhaltung und des Wissens (Union Deutsche Verlagsgesellschaft). Erkelenz had verklaard van Streuvels het vertalingsrecht verkregen te hebben en gaf Franz Hoyer de toestemming om de novelle in het 'driekoningenboek' te publiceren. Wat Spemann tot een boze retourbrief aanzette, waren Hoyers overtuiging dat Erkelenz van het 'Verlags- und Vervielfältigungsrecht' niet op de hoogte moet geweest zijn en zijn laatste zin: hat es den Anschein, dass Herr Dr. Streuvels versäumt hat, Sie darauf hinzuweisen, dass er bereits vor dem Abschluss des Vertrages mit Ihnen das Übersetzungsrecht an Herrn Erkelenz übertrug. Voor zijn boze antwoordbrief d.d. 26 november baseerde Spemann zich op Streuvels' brieven van 15 december 1936 en 29 april 1937. Bovendien ontkende ook de Union Deutsche Verlagsgesellschaft aan uitgeverij L. Schwann de toestemming gegeven te hebben om Erkelenz' vertaling af te drukken.
Nu wou de firma Schwann een schadevergoeding betalen van 500 DM voor de eerste 5000 exemplaren en voor elke verdere oplage van 5000 exemplaren nog eens 400 DM. Spemann stelde voor het aanbod te aanvaarden maar wou liever eerst nog Streuvels' mening hieromtrent kennen. Op 3 februari 1950 deed Spemann de firma Schwann het volgende aanbod:
- 1. Ihr Verlag bezahlt für die ersten 5.000 Stücke eine einmalige Abfindung von DM 500.-
- 2. Ihr Verlag bezahlt im Falle weiterer Auflagen ein Seitenhonorar von DM 15.- und zwar jeweils bei Druckbeginn für die ganze Auflage voraus.
- 3. Anstelle der Übersetzung von Herrn Erkelenz wird in künftigen Neuauflagen die im bei mir erschienen Band Weihnachtsgeschichten enthaltenen Übersetzung von Hermine Schmülling verwendet.
- 4. Als Quelle wird der erwähnte Band Weihnachtsgeschichten angegeben.
[5]
De Duitse vertaling van De drie koningen aan de kust, Die heiligen drei Könige an der Küste werd in 1937 opgenomen in de bundel Weihnachtsgeschichten.
