STIJN STREUVELS
"HET LIJSTERNEST"
INGOYGHEM
"HET LIJSTERNEST"
INGOYGHEM
Ingoyghem den 17 Oktober, 41
Zeer vereerde D[okto]r A[dolf] Spemann,
Eerst en vooral mijn hartelijken dank voor Uw zeer gewaardeerden gelukwensch,[1] en gelief mij te willen verontschuldigen omdat dit zoo laat geschiedt!
De vlaag is over! Doch ik heb er niet veel van gewaar geworden: om alle drukte te ontvluchten ben ik die 8 dagen afwezig geweest — onzichtbaar in Europa! — en heb den last der feestelijkheden aan mijn twee Mädel[2] overgelaten. Nu ik terugkom van reis vind ik op mijn tafel stapels telegrammen, brieven en geschenken en het zal een heelen tijd vragen om dit alles naar behooren door te werken! En mijn ander bezigheden zullen er door veel vertraging ondergaan.[3]
Doch het ergste is over! Van het "verjaren" of de "Zeventig" word ik niets gewaar,— voel mij even jong als tevoren, zoodat ik begin te denken dat de papieren van den burgerlijken stand ten minste 10 jaren gemist zouden zijn?
"Nur dem Kalender nach, sonst nicht!"
We leven maar voort alsof er niets gebeurd ware.
Doch het ergste is over! Van het "verjaren" of de "Zeventig" word ik niets gewaar,— voel mij even jong als tevoren, zoodat ik begin te denken dat de papieren van den burgerlijken stand ten minste 10 jaren gemist zouden zijn?
"Nur dem Kalender nach, sonst nicht!"
We leven maar voort alsof er niets gebeurd ware.
Onder de geschenken die ik ontvangen mocht is Uw prachtvol boek over den beeldhouwer Dannecker[4] mij bijzonder welkom en aangenaam — ik hoop er dezen winter nog eens terdege van den tekst te genieten — de platen heb ik reeds met bewondering ingekeken. Daarvoor nu mijn bijzonderen dank.
Het Streuvels-boek verwacht ik dan als het gereed komt, met zeer veel belangstelling.[5]
Mijne twee dochters wilden mij graag als geschenk een nieuw Leica-toestel (laatste model met Sumitar of Xenon objectief en ingebouwden lichtmeter) aanbieden, en nu vragen zij of dit niet per speciale gunst uit Duitschland zou te verkrijgen zijn?... Ik heb hen beloofd dit verzoek aan U te willen overmaken. Gij zijt best in de gelegenheid om te onderzoeken of dit voorstel te verwezenlijken valt.[6]
Het Idioticon lag reeds een paar maanden op de kommandantur; de vertraging komt hierdoor, omdat men meende dat het een... leesboek was of roman, en men nog den tijd niet gehad had... het te lezen![7] Isa is er geweest naar informeeren, en toen zij zegde dat het een idioticon was (Wörterbuch!) heeft men haar verzekerd dat het boek eerstdaags met een verlofganger zou medegaan naar Stuttgart. Dàt is nu weeral 3 à 4 weken geleden, zoodat het boek zeker U heeft bereikt?[8]
Over de onkosten van beide boeken,[9] praten we later.
Ter gelegenheid van het jubileum is hier eene speciale uitgaaf — een soort Sämtliche Werke verschenen op dundrukpapier in twee banden, die een zestal mijner romans bevatten. En tegen december verschijnt eene volksuitgaaf van den Vlaschaard, op... 100.000 ex[em]pl[aren] à 8 fr[anc]s[10] gevolgd door eene andere op 30.000 e[xemplaren] à 25 fr[ank][11] De boekhandel gaat hier schitterend, als er maar geen papierschaarste kwam!
Van gelegenheids-artikels uit de Duitsche pers heb ik nog niets ontvangen, ook niet uit Holland. Hier echter zijn er in de bladen heel en zeer goede artikels verschenen — het minst goede is "leider" gekomen in Brüsseler Zeitung! Een aantal anecdoten en legenden waar geen enkele autentiek is en alle op legenden berusten.[12]
Ik zou er de laatste foto-opname bij voegen,
doch dat màg niet vanwege de censur![13]
doch dat màg niet vanwege de censur![13]
Met genegen groet
(handtekening Stijn Streuvels)
Annotations
[1]
In zijn brief aan Stijn Streuvels van 27 september 1941 feliciteerde Spemann de West-Vlaamse auteur met zijn zeventigste verjaardag.
[2]
Dina en Isa Lateur
[3]
Reeds in het voorjaar van 1941 had Willem Putman het plan opgevat om Streuvels' zeventigste verjaardag plechtig te vieren. Toen hij Streuvels daarover inlichtte, kreeg hij als antwoord: Ik ben er in princiep en onder om 't even welke vorm tegen gekant en de tijdsomstandigheden brengen er nog de bezwarende argumenten toe bij om alle viering van kant te laten. Op 4 oktober ging Putman naar het Lijsternest om Streuvels te feliciteren, ook met de bedoeling over dat bezoek een artikel te kunnen schrijven. Het bleek evenwel dat Streuvels reeds met de fiets van huis was vertrokken naar Gent en Brugge op familiebezoek. Vooraf had hij brood gebakken voor een week, waaruit men kon besluiten dat hij zo lang zou wegblijven.
Het zal niet alleen om dat bezoek van Putman geweest zijn, dat Streuvels op de vlucht was gegaan. De universiteit van Münster had hem een eredoctoraat verleend en op vrijdag 3 oktober zouden de afgevaardigden van de rectorale raad Dr. Mevius en Dr. Kratzer hem de oorkonde van die promotie komen overhandigen. Streuvels was afwezig en het waren zijn dochters Isa en Dina die de bezoekers mochten ontvangen en luisterden naar de motivering voor de toekenning van het eredoctoraat. A. Demedts, Stijn Streuvels. Een terugblik op leven en werk, p. 297.
[4]
Adolf Spemann, Dannecker. Berlin und Stuttgart, Verlag von W. Spemann, 1909.
[5]
Op 28 oktober 1941 kan Rotraut Spemann, de zoon van Adolf Spemann, melden dat Das Streuvels-Buch klaar is.
[6]
Cf. antwoord van Adolf Spemann in zijn brief aan Stijn Streuvels van 11 november 1941.
[7]
In zijn brief aan Streuvels van 27 september 1941 merkte Spemann op dat hij het Idioticon nog niet had ontvangen. Op 3 november 1941 laat Isa Lateur Spemann weten hoe de vork aan de steel zit: Es [het Idioticon, JD] war abgegeben bei der Kommandantur zu Kortrijk, aber O.kriegsverwaltungsrat Major Dr Feezer, mit wem Sie auch gesprochen haben ist soeben infolge Versetzung nicht mehr bei der Dienststelle. Gelegentlich war ich bei Inspector Baumgarten, der mir versprochen hat die Sache fertig zu machen. Hoffentlich ist das Idioticon nun richtig bei Ihnen angekommen.
[8]
Cf. antwoord van Adolf Spemann in zijn brief aan Stijn Streuvels van 11 november 1941.
[9]
Het Westvlaamsch Idioticon van De Bo en Loquela, dat Spemann op 12 augustus 1941 door de Amsterdamse uitgeverij Veen kreeg toegestuurd.
[10]
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de vraag naar boeken enorm groot, vooral naar goedkope volksboeken en herdrukken van boeken. Ondanks de papierschaarste drukte men die op volle kracht. In deze periode verkocht o.a. de Tieltse uitgeverij Lannoo heel wat exemplaren van De vlaschaard, meer dan ooit te voren. De uitgave, waarvan hier sprake is, is de elfde druk van De vlaschaard (Tielt, J. Lannoo, 1941). De keurig verzorgde volksuitgave van De vlaschaard (aan 8 frank) werd op 100.000 exemplaren getrokken en te koop gesteld bij het distributie-agentschap Dechenne (Peterseliestraat 14-22 te Brussel), dat een monopoliepositie verworven had. 'Een volksuitgave van De Vlaschaard en Soldaat Johan', in: Het Vlaamsche Land, 12 december 1941.
[11]
Dit is de uitgave van De vlaschaard in de Lijsternestreeks.
Op 18 oktober 1941 schreef Joris Lannoo van de Tieltse uitgeverij Lannoo aan Streuvels dat hij wou voortmaken met deze uitgave. De Lijsternestreeks zou aangekondigd worden op de omslag van de volksuitgave van De vlaschaard (elfde druk). R. Roemans en H. Van Assche, Bibliografie van Stijn Streuvels, p. 28.
[12]
Het betreft hier de volgende bijdrage: Ehrhard Evers, 'Stijn Streuvels siebzig Jahre. Versuch einer Porträtskizze zum Geburtstag des großen flämischen Dichters'. In: Brüsseler Zeitung, 3 oktober 1941, p. 4. Evers werkte twee parallellen uit met Knut Hamsun en breide zijn bijdrage verder aan mekaar met de gekste anekdotes van horen zeggen. Zo had Evers het o.m. over de financiële schraapzucht van Stijn Streuvels. Hij beschrijft hoe Streuvels in Antwerpen een glas bier dronk dat zesmaal meer kostte dan in Ingooigem. Woedend had hij het geld op het tafeltje geworpen en was met de eerste trein terug naar Ingooigem gereden. In een tweede anekdote vernemen we dat Streuvels de eerste en enige Vlaamse schrijver was die met de Belgische koning tafelde. H. Speliers, Als een oude Germaanse eik, p. 488.
[13]
Cf. antwoord van Adolf Spemann in zijn brief aan Stijn Streuvels van 11 november 1941.
