'T schiet mij al met nen keer te binnen dat het Woensdag aanstaande zeker zitdag[1] is voor de Taalkamer[2] en dat die verdietschingen voor het Gouwhuis wel zouden kunnen te berde komen.[3]

Ik ben meer en meer overtuigd dat het jammer en spijtig zoude zijn, moeste de Taalkamer van ambtswege eene verdietschinge voornstellen. Want nen keer dat ze dien weg ingeslegen is, zoo moet en zal zij voort gaan, en... dan hebben wij eene wetgevende kamer! Tracht dan a.u.b. met alle middels zulks te beletten, en verzendt ze liever naar den Bastaardwoordenboek.

Viele er nogtans over die woorden te spreken, dan zou ik u vragen aan Gouwe, gouwhuis, gouwgrave, gouwraad enz. te houden.

Bewindhebber is zoo algemeen mogelijk: koning, arrondissementscommissaris, gouverneur zijn altemale "bewindhebbers". p2En daarenboven, hoe zegt gij dan provintie enz?

Gouwe is 't ware woord.

1) Namèche Cours abrégé d'histoire nationale 1e Deel bl. 35 zegt: "La division du territoire en comtés ou districts (pagi, gauen), centuries (centenae, pagi minores, hundredi) et décuries (marcae), remonte au premier âge de la monarchie mérovingienne. Le comte (comes, graf ou gaugraf) était chargé de l'administration du district. Le centenier (centenarius, tungerefa[4]) et le dizainier (decanus) étaient à la tête des subdivisions du comté. Chacun de ces officiers tenait une cour ou assemblée (placitum, mallum) où se rendait la justice,* où toutes les affaires qui intéressaient le ressort étaient mises en déliberation !! »

2) Poullet , Hist. politique interne de la Belg. bl. 15: "au VIe siècle (à la suite de l'invasion des Germains) on vit le territoire franc, comprenant alors la Gaule presqu'entière avec de vastes contrées sur la rive droite du Rhin, se fractionner en 4 royaumes, distincts de mœurs et d'intérêts, subdivisés eux-mêmes en pagi ou gauen."p33) Raepsaet, in Analyse de l'origine et des progrès des droits des Belges et Gaulois Ch. III, zegt: "La division territoriale des Francs-Germains consistait en pagos et vicos ; et la division personnelle en centenas ou centuries. Ces pagi et vici étaient administrés au civil et au militaire par des chefs ou préfets que Tacite appelle "principes qui jura per pagos vicosque reddunt" Le pagus formait, dans notre sens, une province, le vicus une lieutenance senéchaussée, chateltellenie ou district, administré par un vicaire ou lieutenant du comte" En overal noemt hij die pagos, gauen.»

Daar waren, 't is waar 3 slag van pagi: pagi fortiores, pagi mediocres, pagi minores. En alle 3 hieten gouwen B.v. Henegouw was een pagus fortior; oostergoo of Oostergouw een mediocris, en de gouw van den Yzer een minor. Daaruit volgt de vrage: Is gouw niet eerder 't woord voor arrondissement of kanton?

Neen 't, want 1) volgens Wauters o.a. en waren de 2 laatste geen deel van het eerste, maar stonden, alhoewel minder, op den zelfsten voet; en Wauters berispt Chs Piot die in zijnen “mémoire couronné” van 't jaar 1871 “subordonne[5]p4 "les pagi, les grands, les moyens et les petits, et les compare à nos circonscriptions administratives de province, arrondissement et canton" En ook ten 2) al waren 't nog onderverdeelingen, nog zou gouw vooruit vooral op pagus fortior passen, lijk het blijkt uit verschillige plaatsen van Raepsaet, Warnkönig, enz. (Haspengouw en is nu noch provintie noch arrondissement noch kanton; eertijds was 't een pagus fortior zegt Poullet doch strekte merkelijk verder als nu.)

4) z. Gouw in Kil. Meyer, enz.

5) Grimm zegt "Die erreichbar älteste Bedeutung ist: Landgebiet, lat. regio, pagus, provincia"

6) Dunger zegt: Provinz = Landschaft, Bezirk, Gau, Landesteil"

7) Franck Etymolog. Woordenb. 1885 zegt: "Gouw (landschap) vr. uit middelnederlandsch gouwe, beantw. aan oudhoogduitsch gouwa vr. gewoonlijk gouwi, gewi, middelhoogduitsch gou, göu; (nieuwhoogduitsch gäu onz., gau m.) gotisch gawi onz. "gouw, landschap, streek" enz. ... Gooi en goo in samengestelde namen, zijn bijvormen.

Gouwgrave

1) ziet Namèche 1) hierboven

2) ziet graaf bij Kramers. Daar hebt ge pluimgraaf, dijkgraaf nog hedendaags gebezigd met den algemeenen en ouden zin van "bestierder, toeziender van…"p5p53) Dr Franck Etymol. Wrdb. geeft "Graaf. uit middelnederlandsch grâve, b.a. oudhoogduitsch gravô, grâvjo, middelhoogduitsch grâve, graeve , middelnederlandsch nederlandsch grave, greve, nieuwhoogduitsch graf (Groef als familinaam). Dit woord heeft, gelijk nog heden in dialecten (vgl. pluimgraaf enz.), de algemeene beteekenis "bestuurder, opziener, opzichter" gehad; graaf als titel is eigenlijk het ambt der koninklijke opzichters of beambten met zeker toezicht belast. Indien met het duitsch-nederlandsch woord het synon. Ags. gerêfa (scîrgerêfa="hoofd van een landschap", engelsch sheriff) identisch is, moet de grondvorm gramfio zijn."

Gazette van Brugge, Vl. Vlagge enz. - De student tijdschrift uit Braband, De Kabouter tijdschrift uit het land van Loon ( Limburg) bezigen gedurig: gouwraad, gouwgrave of gouwgraaf, gouwdag der studenten enz. De gouwgilden te Leuven zijn van iedereen gekend. Zoo dat er 't woord deure is, - zonder Taalkamer! - Gouwhuis (vgl. gemeente-stadhuis enz., het Landshuis eertijds de Brugge schijnt mij beter als gouwhof - Huis is geheel in den aard der germaansche talen vgl. het Engelsch. enz. In Holland zeggen Het LagerHuis, voor Chambres des Communes en Angleterre zie Kramers het Heerenhuis?

Schrijfkamer

is de verdietschinge van Kramers.p6Daar zijn in 't Gouwhuis 3 slag van overheden:

1) Les 2 Directeurs, en onder deze:

2) Les chefs de division (verschillige) - daaronder

3) Les chefs de bureau verschillige .

Dat noemden wij:

1) De opperbestierders

2) De bestierders

3) De onderbestierders

men ziet 't verband. Daarbij het moet één woord zijn, is 't mogelijk, want: chef de bureau luidt bij dat volk alsof 't één woord ware.

Chef de la 4o division b.v. noemen wij: 4de Bestierder.

Chef de bureau de la 4e division = 4de onderbestierder.

Daar zijnder dus verschillige die b.v. 4de Bestierder, 3de Onderbestierder heeten. Maar dat en belet niet.

-Ja maar! Een Chef de bureau de la 4e division b.v., en staat in 't Gouwhuis niet leeger als een Chef de bureau de la 3e division. En als ge zegt in 't vlaamsch.: 4d Onderbestierder, en 3de Onderbestierder - wilt dat niet zeggen dat de eerste onder den anderen staat? - Niet meer als 't fransch 4e division in 't Gouwhuis onder 3e division is. Die daar verkeeren weten wel wat zulks te bedieden heeft.p7Maar hoe zoudt ge zeggen, b.v.

1er chef de bureau de la 4e division,

2de chef ------------------------------------ ?

Zoudt ge uitkomen met: 1s 4de onderbestierder? 2de 4de onderbestierder?

Antwoord Zulk onderscheid en bestaat in de gouwhuizen niet.

Garçon de bureau is een achterlooper, die moet briefzakskes halen, het thuiswijs[6] schrijven enz. bij den schrijver ofte buraliste. Dus: een schrijversknape, inderdaad.

Dit schreef ik u met zeven haasten, of het moeste te passe komen. Doch, nog eens gezeid, besluit liever dat zulk werk in de bezigheid der Taalkamer niet en komt. Als een woord wel is, het zalder met tijd en stond van zijn eigen deure booren.